Enkel accountants die onder een steen hebben geleefd zullen gemist hebben dat de rol van de accountant ten aanzien van fraude ter discussie heeft gestaan het afgelopen jaar. Zo kwam het onderwerp ook afgelopen week weer ter sprake, toen NBA-voorzitter Marco van der Vegte zei dat hij het elke accountant gunt om al vroeg in haar of zijn carrière tegen fraude aan te lopen. En dat onderschrijf ik ten zeerste. Maar tegen fraude aanlopen…dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, en dat begint met een goede frauderisicoanalyse.

Een veel gehoord argument is dat de accountant niet is opgeleid tot het opsporen (laat staan voorkomen) van fraude. En dat klopt. Maar wat de accountant wel goed kan, is het uitvoeren van een risicoanalyse. Dat blijkt ook keer op keer, als ik trainingen geef ten aanzien van frauderisicofactoren en frauderisico’s. Na een aantal praktijkvoorbeelden (hoe ziet fraude er nu eigenlijk uit) gaan de cursisten aan het werk en kruipen zelf in de huid van de fraudeur met de vraag:

‘Bedenk in 5 minuten zo veel mogelijk manieren om te frauderen in X-proces’

In groepjes van 4 gaan de accountants driftig schrijven, lachend maar met een zeer serieuze ondertoon komen de fraudeurs in de dop tot een lijst van 15 mogelijke manieren om bijvoorbeeld het ‘waterdichte’ declaratieproces in de organisatie te omzeilen. Stuk voor stuk reële risico’s die we daarna in dezelfde groepjes gaan dichten met veronderstelde interne beheersingsmaatregelen.

De fraudeurs zijn zelf vaak ook verbaasd hoe makkelijk zij tot deze lijsten komen en hebben hier zichtbaar veel plezier in. Maar dan blijft de vraag over, waarom gebeurt dit dan niet in het kader van de jaarrekeningcontrole?  ‘Ik heb hier simpelweg niet genoeg tijd voor’, heb ik wel eens letterlijk gehoord toen ik deze vraag stelde. En behalve dat dit een misopvatting is (je neemt er de tijd niet voor) is dat ook nog eens jammer. Want wat is nu leuker dan 5 minuten in de stoel van jouw klant te gaan zitten, achterover te hangen en te bedenken hoe de fraudeur in een bepaald proces te werk zou gaan?

En daar kom ik ook terug op de oproep in de titel van dit verhaal. Neem de tijd voor deze risicoanalyse! Zelfs vanuit de meest ‘junior’-posities op het auditteam kan jij invulling geven aan deze risicoanalyse. Door achterover te hangen, en gewoon eens te denken hoe zaken mis kunnen gaan. Want jij hebt een frisse blik, en bent mogelijk ook nog creatiever en meer technisch onderlegd dan de oude generaties accountants. En ondanks de maatschappelijk discussie over hoe de rol van de accountant er uit moet zien ten aanzien van dit belangrijke thema fraude, weet ik zeker dat je hiermee een stap in de goede richting zet.

—

Deze opinie is geschreven op persoonlijke titel.