De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. Op vrijdag 2 oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Marvin van Dalen. Marvin behaalde in 2020 de Master Accountancy aan Nyenrode en studeert nu in de Post-Master. Hij is assistent-accountant bij Baker Tilly Berk.

Data-analyse als nodige kwaliteitsimpuls?!

Beroepsgroep op kruispunt

Accountancy is altijd een dankbaar onderwerp als het gaat over zaken die niet gaan zoals ze zouden moeten gaan. Zo zijn er in de recente geschiedenis boekhoudschandalen naar buiten gekomen zoals bijvoorbeeld bij Vestia, rapporten vanuit de Autoriteit Financiële Markten (AFM) verschenen waarin de toon overwegend vermanend was en is onder leiding van Minister van Financiën Wopke Hoekstra de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) met een rapport gekomen waarmee structurele tekortkomingen in de sector verholpen moeten worden. Dit zijn slechts enkele voorbeelden die erop duiden dat over de accountancysector een negatief beeld bestaat in de maatschappij. Tel daarbij op dat de accountant dienaar is van het maatschappelijk verkeer, zoals door Limperg in zijn Leer van het Gewekte Vertrouwen al lang geleden uiteengezet, en het is duidelijk dat in de sector ruimte moet zijn voor bezinning.

Dit is absolute noodzaak aangezien het accountantsberoep hoog scoort op lijstjes van beroepen die in de toekomst mogelijk verdwijnen als gevolg van de opkomst van bijvoorbeeld robotisering. De sector bevindt zich op een kruispunt waarbij het moet bepalen welke richting het op moet gaan in de toekomst. Voor de accountant is het zaak hierop in te spelen en nieuwe technologieën te omarmen om er zo voor te zorgen dat het beroep niet uitsterft. Om die reden pleit ik ervoor om de partnerbeloning te maximeren en de winst die deze te boven gaat verplicht te investeren in de toepassing van nieuwe technologieën.

Omarmen van nieuwe technologieën

Met dit voorstel kunnen meerdere dreigingen, die nu al relevant zijn of in de nabije toekomst opdoemen, aangepakt worden. De sector kan zo een bijdrage leveren aan het verhogen van de algehele auditkwaliteit. Vanuit het maatschappelijk verkeer klinkt hierom een luide roep getuige de bevindingen van onder andere de AFM en de CTA. Toepassing van nieuwe technieken als bijvoorbeeld data-analyse en process mining kan de accountant volgens diverse wetenschappelijk gevalideerde publicaties helpen bij het ontdekken van patronen en trends. Dit leidt tot de mogelijkheid van integrale analyse op populaties in plaats van slechts delen ervan, zoals met behulp van de ‘ouderwetse’ audittechnieken zoals bijvoorbeeld steekproeven gebeurt. Zo kan de accountant met behulp van nieuwe technieken een nauwkeuriger risico-inschatting maken wat de kans op het vinden van afwijkingen en de algehele auditkwaliteit verhoogt.

Hoewel de mogelijke voordelen van toepassing van nieuwe technieken evident zijn, kan een mogelijke oorzaak van de aanhoudende constatering dat de algehele auditkwaliteit te laag is, gelegen zijn in de afwezigheid van investeringsbereidheid bij beleidsbepalers. Door de partnerbeloning te maximeren wordt geprobeerd deze investeringsbereidheid een zetje te geven om zo eindelijk tegemoet te komen aan de maatschappelijke behoeften. Het zou een onjuiste veronderstelling zijn daarbij ervan uit te gaan dat partners hiervan niet gecharmeerd zouden zijn doordat financieel persoonlijk gewin afneemt. Zij zijn namelijk meer dan ooit gebaat bij het verhogen van de auditkwaliteit doordat het voortbestaan van het beroep en daarmee hun verdienmodel onder druk staat wanneer de kwaliteit niet wordt verhoogd. Daarnaast heeft de accountant in de maatschappij een belangrijke vertrouwensrol en mag van de personen die het beroep kiezen te beoefenen een sterk gevoel voor ethiek en integer handelen worden verlangd en zelfs worden geëist door het maatschappelijk verkeer. Dit komt tot uiting in de wettelijk vastgelegde fundamentele beginselen waar iedere accountant zich aan dient te houden.

Intrinsieke motivatie en maatschappelijk draagvlak

Eén van de relevante fundamentele beginselen betreft de onafhankelijkheid. Bekend is de maatschappelijke discussie of de accountant volledig onafhankelijk kan zijn van degene die hem of haar betaalt. Daarbij is de logische vraag of een accountant in staat kan worden geacht kritisch te zijn ten opzichte van degene waarvan in beginsel financiële afhankelijkheid bestaat. Het maximeren van de partnerbeloning kan deze mogelijke bedreiging van de onafhankelijkheid voor een deel verminderen. Doordat op het eerste oog aan de financiële beloningen en dus persoonlijk gewin wordt getornd doe ik een beroep op de intrinsieke motivatie bij accountants om de controlekwaliteit te verhogen. Samen met de afnemende bedreiging van de onafhankelijkheid zal het draagvlak bij het maatschappelijk verkeer voor het beroep versterken wat de toekomstbestendigheid ten goede komt. Op lange termijn zal de verhoging van de auditkwaliteit zich weer vertalen in het veiligstellen van financiële beloningen doordat het verdienmodel voor de toekomst verzekerd is.

Hoe een en ander vorm en houvast kan worden gegeven door middel van bijvoorbeeld wet- en regelgeving of vanuit de beroepsgroep zelf dient bediscussieerd te worden tussen de verschillende actoren in de sector. Hopelijk kan deze opinie een bijdrage leveren aan het aanwakkeren van deze discussie zodat dit voor de maatschappij zo belangrijke beroep de status behoudt die het toekomt.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.