De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Roy Beemer. Hij behaalde in 2020 de Executive Master of Finance & Control aan Nyenrode. Hij is Business Unit Controller Vastgoedbeheer bij Van Wijnen.

BONUSBELEID? MAAK HET DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK!

Recentelijk was er wederom volop aandacht voor de ‘graaicultuur’ binnen grote organisaties. Zo kwamen onder andere Air France-KLM, Ahold-Delhaize, Booking.com, Akzo Nobel en ASML negatief in het nieuws door de voorgestelde bonussen voor het topmanagement. Het bestuur van Booking.com kon onlangs in totaal een bonus van zo’n 28 miljoen euro bijschrijven. Deze beslissing kreeg veel aandacht en kritiek, aangezien een regelverandering ervoor zorgde dat de gigabonussen alsnog uitgekeerd konden worden. Tevens was Booking.com een van de grootgebruikers van het corona steunpakket van de Nederlandse overheid[1]. Hoe kan dit? Waarom hebben de bestuurders recht op een dergelijke bonus? Vermoedelijk zijn dit vragen die veel mensen hebben. Het beloningsbeleid voor het topmanagement moet op de schop en de finance professional kan hier een belangrijke rol in spelen. Dit stuk gaat vooral over het beleid. De hoogte van de bonussen en de verontwaardiging daarover wordt hier niet besproken aangezien het niet te beoordelen is wat eenieder waard is.

BELONINGSBELEID BESTUURDERS

Eén van de meest verhitte debatten op het gebied van Corporate Governance betreft het beloningsbeleid van het topmanagement en de effecten hiervan op ondernemingsprestaties. Er is weinig empirisch bewijs dat aantoont dat prestatiebeloningen een positief effect hebben op de prestaties van een onderneming. Beloningen zijn de afgelopen decennia sterk gestegen terwijl de prikkelstructuren door het toevoegen van diverse beloningscomponenten zeer ingewikkeld zijn gemaakt. De kritiek op Booking.com is niet uitzonderlijk, het komt regelmatig voor dat publiek en politiek vragen stellen bij het beleid van organisaties op het gebied van bonussen voor het topmanagement. De Nederlandse Corporate Governance Code stelt dat het beloningsbeleid voor bestuurders duidelijk en begrijpelijk moet zijn[2]. Op dit gebied is er nog veel winst te behalen, zodat het voor iedereen begrijpelijk wordt waarom bestuurders een bonus ontvangen. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het formuleren van het beloningsbeleid en de implementatie daarvan. Zij zullen ervoor moeten zorgen dat prikkelstructuren versimpeld worden, om te voorkomen dat de uitkering van bonussen onduidelijk en onbegrijpelijk blijven.

De agentschapstheorie dient als basis voor de beloningen van bestuurders. Hierbij is de redenering dat gedrag volgt op beloning. Persoonlijke targets voor bestuurders worden gekoppeld aan de strategische doelstellingen van een organisatie. De te realiseren doelen voor het individu dienen duidelijk, haalbaar en meetbaar te zijn.

VERSIMPELING BELEID

In de kern is een bonussysteem voor het topmanagement van een organisatie gekoppeld aan de strategische doelstellingen van een organisatie. Deze doelstellingen, zowel gericht op de lange als korte termijn, zijn over het algemeen beperkt in aantal. Hieruit zou, in mijn ogen, ook een beperkt aantal beloningscomponenten moeten volgen. Niet erg ingewikkeld, toch? Maak je deze doelen ook nog eens duidelijk, haalbaar en meetbaar, dan ben je al een heel eind. Na evaluatie wordt opgemaakt of de doelstellingen wel of niet gehaald zijn, vervolgens zal daaruit een bepaalde bonus volgen. Het is niet nodig dit ingewikkelder te maken! Zelfreflectie binnen de organisatie is hierbij van groot belang. Worden de juiste doelen gesteld? Is het beloningssysteem duidelijk en begrijpelijk? De finance professional is kritisch, kan gemakkelijk verbanden zien en leggen en heeft altijd de focus op resultaten, dit zijn kwaliteiten die uitstekend van pas komen in het proces van versimpeling. Benut deze kwaliteiten en betrek de juiste personen bij dit proces.

TRANSPARANTIE

Transparantie is ook een term die nauw samenhangt met de publieke en politieke ergernis rondom bonussen. In de meeste jaarverslagen wordt wel enige aandacht besteed aan het gehanteerde beloningsbeleid, maar is dit onvoldoende. Het aantal genoemde prestatiemaatstaven is groot en neemt toe, en de relatie tussen de bonus en de ondernemingsresultaten wordt beperkt vermeld. Voor het publiek en de politiek zijn de bonusuitkeringen van het topmanagement daardoor veelal een black box. Transparantie over de totstandkoming van de bonus zou het beloningsbeleid voor bestuurders een heel stuk duidelijker en begrijpelijker maken. Transparantie in het jaarverslag zorgt voor meer begrip en neemt het beeld van blinde willekeur weg.

CONSISTENTIE

Wanneer het beloningsbeleid duidelijk en begrijpelijk is en organisaties hier transparant over zijn, dan is het van belang dat het beleid consistent wordt gehanteerd. Niet zoals bij Booking.com het geval was, waarbij een tussentijdse regelverandering een bonusuitkering wel mogelijk maakte. Nee! Doelen worden aan het begin van het jaar gesteld, zijn duidelijk, haalbaar en meetbaar en worden niet veranderd gedurende het jaar. Pas dan heb je een consistent beleid dat duidelijk en begrijpelijk is voor publiek en politiek.

De finance professional kan bij het vormen van het beleid een belangrijke rol spelen. Doelen dienen duidelijk geformuleerd te worden en een heldere relatie te hebben met de organisatiedoelstellingen, hier zijn financials sterk in. Daarnaast zijn zij in staat om de consistentie in het beleid te waarborgen, dit is van groot belang.

Vanzelfsprekend zijn er meerdere oplossingen mogelijk dan hier aangedragen. De boodschap is helder, het beloningsbeleid voor het topmanagement moet op de schop. Het betreft hier het beleid, in dit stuk gaat het vooral niet over de hoogte van de bonussen. Eenieder zal verdienen wat hij of zij waard is, hier zitten nu eenmaal hoge contrasten tussen. Een ‘graaicultuur’ binnen grote organisaties? Zolang die maar duidelijk en begrijpelijk wordt gemaakt.

[1] FD. (2021, Mei 28). Booking paste bonusregels aan om beloning top op peil te houden. Opgehaald van https://fd.nl/ondernemen/1385465/booking-paste-bonusregels-aan-om-beloning-top-op-peil-te-houden

[2] Commissie corporate governance. (2017). Nederlandse corporate governance code 2016. Den Haag: Ministerie van Economische Zaken.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.