De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In november wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Eveline Smits. Zij behaalde in 2021 de Master of Science in Accountancy aan Nyenrode en heeft in de zomer van 2022 haar Post-Master behaald. Ze is assistent accountant bij HLB Witlox Van den Boomen.

Accountants moeten de wereld redden

Op zoek naar een nieuwe balans

Tien jaar geleden sprak topman Peter Bakker op de conferentie over duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties. Daarin bracht hij de volgende boodschap: “Accountants Will Save The World”. Laten we die verantwoordelijkheid nu dan ook serieus nemen.

Als accountants weten we alles over organisaties, de interne beheersing en de financiële verantwoording. We weten dat de financiële balans standhoudt op basis van het dubbel boekhoudsysteem. Cruciaal om complexe transactiestromen te kunnen volgen en daarnaast fungeert het als een automatisch piepsysteem als iets onjuist geboekt wordt.

De toegevoegde waarde van accountants is dat we zorgen voor de meetbaarheid, rapportering, geloofwaardigheid en controleerbaarheid van organisaties. De controleerbaarheid van bedrijven kan de accountant versterken door goede managementletters en accountsverslagen te brengen naar haar klanten. Een sterk middel om niet alleen terug te kijken, maar ook vooruit. De vraag is echter of we niet nog meer vooruit moeten kijken. Laten bedrijven wel nog steeds zien waar stakeholders inzicht in willen hebben? En wat betekent dit voor de accountant?

Sinds de uitvinding van het dubbel boekhoudsysteem en het ontstaan van de financiële verantwoording van organisaties zijn er twee belangrijke veranderingen die zich hebben voorgedaan.

Ten eerste stellen steeds meer stakeholders (consumenten, medewerkers, aandeelhouders, overheid, en banken) vragen over het ‘ouderwetse’ traditionele verdienmodel. Een plat model als je het mij vraagt. Op basis van de winst- en verliesrekening trekken accountants en stakeholders conclusies over hoeveel waarde een bedrijf toevoegt en op basis van de balans en het kasstroomoverzicht wordt geconcludeerd of de onderneming voldoende liquide is in het kader van de continuïteit. Hierbij maken ze alleen maar gebruik van formules gebaseerd op financiële informatie.

Er wordt echter juist steeds meer waarde gehecht aan de lange termijn, waardoor wordt gesproken over het nieuwe of duurzame verdienmodel. Om iets over de lange termijn te kunnen roepen moeten organisaties achter de cijfers kijken, naar hun bestaansrecht, hun strategie, hoe zij hier een verdienmodel aan koppelen en of dit duurzaam is. Duurzaamheid raakt meerdere elementen met de centrale gedachte kansen voor de toekomst te vergroten,  door zuinig om te gaan met beschikbare middelen en verspilling tegen te gaan. Hierbij wordt dus niet alleen naar de financiën gekeken maar ook naar het klimaat (Environment), Sociale aspecten en Governance (ESG). Door deze aanvullende behoefte vanuit de stakeholders moeten we ons als accountant niet alleen richten op het verleden, maar de toekomst zwaarder mee laten wegen dan nu.

Ten tweede hebben we te maken met de opwarming van de aarde, wat catastrofale gevolgen heeft voor mens en natuur. Nu zijn de doelen gesteld op een maximale stijging van 1,5 graden, wat al een enorme invloed heeft op de natuur, en daarmee op bedrijven. Om dit te kunnen behalen moet de daling van CO2 11,5% zijn. Tijdens de Corona-periode, toen praktisch alles stillag, was deze daling 7% (Fang, 2021). Als samenleving moeten we nu transformeren om de aarde leefbaar te houden. Als accountant krijgen we nu steeds meer te maken met waarderingsvraagstukken, doordat gebouwen moeten voldoen aan bepaalde duurzaamheidslabels. Of doordat het grondwaterpeil daalt waardoor palen gaan rotten waarop huizen en gebouwen zijn gebouwd. Maar naar mijn mening zijn deze werkzaamheden te beperkt als je kijkt welke invloed de opwarming van de aarde heeft op bedrijven en andersom, welke impact bedrijven hebben op de opwarming van de aarde. Het moet een fundamenteel onderdeel zijn in de controle in plaats van een bijzaak.

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) vereist van grote bedrijven dat ze (vanaf boekjaar 2025) rapporteren over zaken als CO2-uitstoot en het sociale kapitaal, maar ook over de impact die je als bedrijf hebt op biodiversiteit en mensenrechtenschendingen in de keten. Naar mijn mening is het nu de taak van de accountant om aan haar klanten de ‘Why’ van het maatschappelijk verantwoord ondernemen over te brengen en duidelijk te maken waarom het essentieel is om vandaag te acteren en verantwoordelijkheid te nemen. Bedrijven helpen nadenken over mogelijkheden en doelen, processen en dataverzameling, over impact en gevolgen. Ondernemingen vallen vaak terug op de accountant en dat is niet voor niets. Aan het begin van deze opinie haalde ik aan dat de accountant veel kennis heeft. Daarbij hebben accountantskantoren vaak meerdere specialistische dienstverlening in huis, waardoor ze nog meer kennis kunnen combineren voor het stellen van strategische-, fiscale-, HR-, financierings- en IT-vraagstukken.

We hebben dus te luisteren naar de behoefte van de stakeholders. Ons bestaansrecht komt in het geding als we niet zorgen voor een duurzaamheidstransitie samen met onze klanten. We moeten er nu voor zorgen dat er goed gerapporteerd kan worden. Wacht niet tot 2025. De duurzaamheidsrapportage is cruciaal om de wereld te redden en daarom een terechte vraag vanuit de stakeholders zodat zij de juiste lange termijn beslissingen kunnen nemen. We moeten bedrijven leren om hun doelen en voortgang meetbaar te maken en te rapporteren, waarna wij als controlerende accountants door middel van de controle kunnen zorgen voor de geloofwaardigheid van de rapportage. Als we dit goed doen veroorzaken we een ‘domino-effect’, waarbij meer bedrijven geïnspireerd raken door de ‘why’ van het maatschappelijk verantwoord ondernemen en rapporteren. Een belangrijk fundament om bijvoorbeeld greenwashing te voorkomen in de toekomst. Als we als accountant onze kansen benutten, helpen we hierbij ook onze klanten haar kansen benutten.

Nu onze sector bezig is met de nadere invulling van de vereisten die voortvloeien uit de CSRD is het aan de accountant om bedrijven klaar te stomen. Voor het publiek belang vanuit ons bestaansrecht. En voor onze klant vanuit onze dienstverlening. Alleen samen kunnen we zorgen voor een transitie die aansluit op een duurzaam verdienmodel en het drastisch verminderen van de CO2-uitstoot. Ons niet alleen maar te richten op financiële formules, maar op de berekening van de CO2-footprint en bij waarderingsvraagstukken de impact op mens en natuur mee te nemen. Op naar een nieuwe balans.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.