Een accountant krijgt behoorlijk wat informatie te verwerken op alledaagse basis. Notulen, nieuwe standaarden, dossiervastleggingen, checklists, bestuursverslagen, tientallen e-mails, gespreksverslagen en ga zo maar door… Om die informatie tot je te nemen moet je natuurlijk wel over de nodige taal- en leesvaardigheden beschikken. Maar kan de toekomstige accountant dit nog wel aan?

De achteruitgang van de leesvaardigheid onder de toekomstige accountants

RTL Nieuws en ANP (2023) schrijven dat “Nederlandse kinderen voor het eerst in 15 jaar niet beter lezen dan gemiddeld in andere 21 onderzochte westerse landen.” En ook het aantal mensen dat niet of nauwelijks kan lezen is noemenswaardig hoog, met ruim 2,5 miljoen laaggeletterden (Algemene Rekenkamer 2016; Buisman et al., 2013). Er is zelfs sprake van een grote groep Nederlanders die er creatief mee omgaan en hun laaggeletterdheid zo weet te verbloemen (Van der Sanden, 2021). Stel je voor wat de impact is van hetgeen kunstmatige intelligentie (AI) of ChatGPT ons in de toekomst zal brengen op het gebied van lezen en schrijven. Het is dan ook niet voor niets dat de Tweede Kamer een wettelijk recht wil op begrijpelijke taal (NOS, 2023). Ook steeds meer politieke partijen hebben hun verkiezingsprogramma voor de aankomende verkiezingen in eenvoudige taal opgesteld (College voor de Rechten van de Mens, 2023).

Natuurlijk word je niet zomaar accountant en zal het verdomd lastig worden om accountant te worden als je totaal niet kan lezen. Maar tegelijkertijd is het een zorgzame conclusie dat de leesvaardigheid van kinderen steeds verder achteruit gaat. En een algehele achteruitgang zal immers ook haar invloed hebben op de toekomstige accountant. Kunnen de standaarden of bestuursverslagen straks nog wel met voldoende kwalitatief niveau worden gecontroleerd? Wie weet is dit straks één van de factoren die een achteruitgang van de controlekwaliteit met zich meebrengt.

Is snellezen trainen een oplossing?

Zoals gezegd heeft de accountant een enorme lading tekst te verwerken. Alleen zit de leesvaardigheid hem nog in de weg. En natuurlijk tijdgebrek. De accountant kan hier nog een behoorlijke efficiencyslag in behalen. Een wijze waarop de leesvaardigheid kan toenemen én de accountant teksten efficiënter kan verwerken is door sneller informatie tot je te nemen. Of wel: snellezen. Door sneller te lezen wordt lezen leuker en blijft het aantrekkelijk voor kinderen (en ook volwassenen natuurlijk). Hierdoor zal je meer lezen en tegelijkertijd ook de leesvaardigheid verbeteren.

De gemiddelde lezer leest 225 woorden per minuut. Dit, terwijl de hersenen denken op een niveau van 1.400 woorden per minuut. Hierdoor hebben de hersenen dus minder informatie te verwerken, waardoor het begrip lager is (LOI, z.d.). Daarnaast ligt dan afleiding op de loer en wordt informatie minder goed opgeslagen in het langetermijngeheugen. Sterker nog, de snelste lezer ter wereld leest 25.000 woorden per minuut, mét begrip van de tekst (Onze Taal, 2004). Dit is natuurlijk wel heel ambitieus. Met 800 tot 1.000 woorden per minuut wordt snellezen een stuk realistischer.

Hoe werkt snellezen?

Stel je eens voor dat je 1.000 woorden per minuut kan verwerken. Dan gaat je werk of studie ruim vier keer zo snel! Nog los van het feit dat dus het begrip en langetermijngeheugen hoger ligt. Maar met minder mag een accountant ook al tevreden zijn. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat een manager minimaal met een snelheid van 500 woorden per minuut moet lezen, om bij te kunnen blijven (LOI, z.d.). Gelukkig is er licht aan het eind van de tunnel. Snellezen is namelijk te leren!

Onze ogen bestaan namelijk uit allerlei kleine spiertjes. En juist die kleine spiertjes zijn te trainen. Bijvoorbeeld door een pen te pakken, met een gestrekt arm voor je uit te houden en terwijl je de pen van links naar rechts beweegt, je ogen te laten scherpstellen op de pen, houd je hoofd hierbij stil (LOI, z.d.). Wat ook effectief blijkt te zijn is, ironisch genoeg, tóch het leesplankje (LOI, z.d.). Daar waar de basisschooljuffrouw elke leerling de wijsvinger of het leesplankje afleert, blijkt juist een dergelijke geleider van toegevoegde waarde. Dit is slechts een greep uit de vele oefeningen en technieken, om nog maar te zwijgen over het tegengaan van subvocalisatie* en de mogelijkheid om uiteindelijk achteruit te kunnen lezen.

“Old-school” of niet? Niet voor een kwalitatieve en efficiënte controle

Voor een accountant kan het ook aan te raden zijn om aandacht te besteden aan de leesvaardigheid. Daarmee wordt direct bijgedragen aan een efficiëntere controle. Wat extra relevant is, gezien het personeelstekort waarmee de sector kampt. Ook de controlekwaliteit zal er de vruchten van plukken. Ik raad dan ook eenieder aan om hier eens naar te googelen. Doe een test** om je eigen leessnelheid en leesvaardigheid te meten en kijk wat je kunt doen om het te verbeteren. Op die manier ontwikkel je jezelf en ga je een neerwaartse algehele leesvaardigheid te lijf. Lezen mag dan misschien wat ‘old-school’ zijn, maar in ons vakgebied is het niet weg te denken en zal het noodzakelijk blijven voor een kwalitatieve en efficiënte controle.

* Subvocaliseren: het hardop, in jezelf, ‘meelezen’. Waardoor je nooit harder kunt lezen dan het stemmetje in je hoofd. Immers, men zou minder woorden per minuut kunnen praten dan lezen.

** Een voorbeeld van een test die ingaat op zowel de leessnelheid als het begrip vind je op de volgende website: https://leesprofs.nl/pages/basisuitleg-en-leestest-nulmeting

Literatuurlijst

Algemene Rekenkamer. (2016). Aanpak van laaggeletterdheid.

Buisman, M., Allen, J., Fouarge, D., Houtkoop, W., & Van Der Velden, R. (2013). PIAAC 2012: de belangrijkste resultaten. PIAAC. Geraadpleegd op 30 oktober 2023, van https://www.narcis.nl/publication/RecordID/oai%3Acris.maastrichtuniversity.nl%3Apublications%2F87993ff3-6fb6-4c21-9592-3690b1289799

College voor de Rechten van de Mens. (2023, 16 februari). College blij met verkiezingsprogramma’s in begrijpelijke taal. https://www.mensenrechten.nl/actueel/nieuws/2017/02/16/college-blij-met-verkiezingsprogrammas-in-begrijpelijke-taal

De snelste lezer. (z.d.). Onze Taal. https://onzetaal.nl/schatkamer/lezen/varia/taalrecords/de-snelste-lezer/#:~:text=De%20snelste%20lezer&text=De%20Amerikaanse%20bioloog%2Dpsycholoog%20Howard,namelijk%2025.000%20woorden%20per%20minuut.

Leesprofs. (z.d.). Leescursus basisuitleg en doe een gratis leestest. https://leesprofs.nl/pages/basisuitleg-en-leestest-nulmeting

LOI. (z.d.). Speed reading.

NOS. (2023, 17 oktober). Kamer wil wettelijk recht op begrijpelijke overheidstaal. NOS. https://nos.nl/artikel/2494402-kamer-wil-wettelijk-recht-op-begrijpelijke-overheidstaal

RTL Nieuws / ANP. (2023, 16 mei). Leesvaardigheid kinderen harder gedaald dan in andere landen. RTL Nieuws. Geraadpleegd op 30 oktober 2023, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5384678/leesvaardigheid-niveau-kinderen-basisschool-hard-gedaald

Uitgeverij De Fonteint. (2020, 4 maart). Kun jij 1000 woorden per minuut lezen? – Uitgeverij De Fontein. Uitgeverij De Fontein. https://www.uitgeverijdefontein.nl/1000-woorden-per-minuut-kinderboek/#:~:text=Een%20gemiddelde%20lezer%20leest%20225,ontdek%20hoe%20snel%20jij%20leest!

Van der Sanden, E. (2023, 21 juni). Dennis kon zijn verhaal nooit kwijt, tot nu: “Ik begon te geloven dat ik dom was”. RTL Nieuws. Geraadpleegd op 30 oktober 2023, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5390417/laaggeletterdheid-nederland-moeite-met-lezen-en-schrijven