De markt corrumpeert

Geld corrumpeert. Of anders gezegd: commercialisering corrumpeert. Volgens filosoof Michael J. Sandel (auteur van het boek: Niet alles is te koop) zal al hetgeen dat in de markt verhandelbaar wordt gemaakt, corrupt en moreel verwaarloosd raken. Op de markt geldt immers enkel de wet van vraag en aanbod, maar is er geen plaats voor morele waarden. Volgens Sandel  geldt daarom: Niet alles is te koop.

Het doorverkopen van tickets voor een gratis benefietconcert of het betalen van kinderen die hoge cijfers halen zijn volgens Sandel moreel bezwaarlijk. Economisch leiden de ‘transacties’ tot welvaartsverhoging. Moreel gezien verliest het benefietconcert haar sociale waarde en nut voor het publiek belang, wanneer tickets voor 300 euro per stuk worden doorverkocht op Marktplaats. Verder worden kinderen, eenmaal blootgesteld aan marktwerking, kil en calculerend, in plaats van leergierig en intrinsiek gemotiveerd.

We zien daarnaast boetes steeds meer als een economische compensatie. In plaats van een beroep te doen op onze normen en waarden, kopen we ons morele schuldgevoel af. Denk aan de 2 euro milieuvergoeding die je betaalt aan KLM. Aan de andere kant willen we vergoed worden voor goede daden (denk aan statiegeld). Maar waar trekken we de grens? Wat is te ‘heilig’ om op de markt te zetten? Wanneer is het een probleem, als marktwerking de ethiek verdringt?

25 miljoen dollar boete

Zijn wij, accountants, ‘te heilig’ om te vermarkten? Sandel zou zeggen van wel. In een beroep dat het maatschappelijk belang en de publieke taak voorop zou stellen, zou Sandel vinden dat we te ‘heilig’ voor de markt zijn. Onze fundamentele beginselen zouden verwaarlozen door marktwerking. Hoezo zorgvuldig, vertrouwelijk en integer? Kil, calculerend en rationeel zouden we zijn. Daarnaast kunnen ook wij ons morele schuldgevoel uitkopen: doen wij ons werk niet goed, dan betalen wij een boete aan de PCAOB (25 miljoen). Net zoals de 2 euro milieuvergoeding op je vliegticket.

Private equity

Het is lastig om te bepalen waar de grens ligt tussen wat we aan de markt willen overlaten en waar we geen prijskaart aan zouden mogen hangen. De argumenten van markt efficiëntie wegen vaak zwaarder dan de ethische bezwaren, zeker in het accountantsberoep. Zo is de vraag of wij de accountantscontrole tot overheidstaak moeten maken al vaker gesteld, zonder dat het enige impact heeft gehad. Aan de andere kant van het spectrum speelt echter hetzelfde vraagstuk. De intrede van Private Equity wordt met scepsis bekeken door de accountancysector. Barbaren aan de poort worden ze ook wel genoemd[1]. Of netter gezegd: ze brengen ‘andere’ commerciële prikkels[2]. Om de één of andere reden vinden we accountants niet te heilig voor de markt, maar wel voor Private Equity. Sandel zou zeggen dat er geen verschil is.

–

Het boek ‘Niet alles is te koop’ door Michael J. Sandel is gelezen door de leesgroep van accountancystudenten op Nyenrode Business Universiteit. Een paar keer per jaar komt de groep samen in de huiskamer van Nyenrode, met een paar pizza’s, om een gelezen boek te bespreken. Lijkt het je leuk om aan te sluiten? Stuur dan een mail naar accountables@nyenrode.nl.

[1] https://www.volkskrant.nl/economie/henry-kravis-de-ultieme-barbaar-aan-de-poort~bedca29d/

[2] https://www.afm.nl/nl-nl/sector/actueel/2023/april/private-equity-accountancysector