Het ontmoeten van nieuwe mensen: voor velen is het een spannende ervaring. Voor accountants echter is het een oefening in bescheidenheid. “Ik ben accountant” wakkert tegenwoordig niet bepaald de vonk van enthousiasme aan. Als de gesprekspartner het financiële nieuws bijhoudt, gaat het gesprek waarschijnlijk over boekhoudschandalen en examenfraude.

Vroeger was alles beter

Ver voordat ik op deze aarde rondliep, was accountant zijn een prestigieus beroep. Jarenlang hard werken bij een accountantskantoor, doorbikkelen om partner te worden of een mooie overstap naar een bedrijf te maken—dat was het pad naar succes.

De tijden veranderen, en wij veranderen met hen. Gen Z hecht waarde aan een goede werk-privé balans. Zij willen dat hun werk bijdraagt aan het bereiken van hun purpose. Urenlang facturen op bankafschriften aansluiten is dan toch een aardige mismatch. Tel daarbij op dat er naast of voorafgaand aan het werk nog een jarenlange, intensieve studie dient te worden gevolgd. En o ja, tijdens het werken en studeren (of daarna) nog even drie jaar praktijkopleiding erbij, niet te vergeten af te sluiten met een mondeling waar alles nog een keer terugkomt.

Gevolgen voor het accountantsberoep

De gevolgen zijn voelbaar in de sector. De beroepsgroep vergrijst, en er is een schrijnend tekort aan nieuwe instroom. Het aantal studenten dat zich inschrijft voor de accountancyopleiding blijft dalen, en van de weinigen die beginnen, haakt bijna de helft af. De tijdelijke oplossingen, zoals het inhuren van zzp’ers, het outsourcen naar landen zoals India en het binnenhalen van expats, zijn slechts een pleister op een groeiende wond. Daarmee trachten accountantskantoren aan de vaak alsmaar toenemende vraag vanuit klanten te blijven voldoen.

Maar waarom krijgen wij het niet voor elkaar om nieuw talent aan te trekken? Wij weten allemaal hoe waardevol het beroep is en kennen de maatschappelijke relevantie ervan. Een kijkje in de keuken bij diverse bedrijven en de kansen om te groeien in de rol als (junior) assistent-accountant—daar geeft de startrol als accountant in opleiding andere beroepen het nakijken.

Oplossingen

Het is tijd voor de beroepsgroep om een andere koers te varen en de aantrekkelijkheid van het vak weer te vergroten. Er is al veel geschreven over de benodigde veranderingen in de opleidingen, zoals specialisatie en opsplitsing van het curriculum ten aanzien van niet-financiële onderwerpen. Hierdoor wordt de opleiding weer behapbaar. Concrete actie blijft echter uit.

Daarnaast lopen de salarissen bij accountantskantoren achter op de salarissen in de business. Accountantskantoren benchmarken de salarissen met elkaar en weigeren met de business te benchmarken. Het gat in de salarissen wordt gerechtvaardigd door de ontwikkelingskansen binnen accountantskantoren en de ruimte voor het studietraject naast het werken. Althans, volgens de accountantskantoren. De steeds lagere instroom van accountants in opleiding vertelt natuurlijk een ander verhaal.

Er zijn talloze mogelijkheden om het accountantsberoep weer aantrekkelijk te maken. Er is werk aan de winkel, en de tijd dringt:

• De opleiding is een zware last en wordt ook nog eens uitgebreid door IT en duurzaamheid. In de “competitie” met soortgelijke opleidingen is het nu onevenredig zwaar om accountant te worden. In het opsplitsen van het curriculum (bijvoorbeeld ten aanzien van duurzaamheid) en een grondige evaluatie van wat uit de huidige opleiding écht nodig is, liggen de oplossingen.
• Het gat tussen de salarissen bij accountantskantoren en de salarissen in de business is groot. Voor een controleleider is dit het verschil tussen net rondkomen en ruim leven, zeker voor de (jonge) vaders en moeders onder ons. Belemmer accountants in spé niet in het behalen van hun accountantstitel en betaal hen naar hun waarde. De winstuitkeringen van equity partners bieden hier voldoende ruimte voor.
• In plaats van het opvullen van het accountantstekort door het inhuren van zzp’ers, outsourcing naar landen zoals India en expats, zijn dit potentieel waardevolle oplossingen voor een betere work-life balance. Bovendien kunnen deze toepassingen worden ingezet voor de uitbesteding van administratieve taken en openstaande controles uit voorgaande jaren, wat tot meer werkplezier leidt bij toekomstige accountants.

Totdat die veranderingen plaatsvinden, blijft de vraag: waarom zou je nog accountant willen worden?