De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Jeroen Hofland. Hij behaalde in 2020 de Bachelor Accountancy aan Nyenrode en studeert nu in de Master. Hij werkt in de data-analysepraktijk van Deloitte.

De accountant, vuurtorenwachter bij IT-problematiek

Keer op keer een teleurstelling

De afgelopen jaren is regelmatig in het nieuws geweest dat de implementatie van nieuwe IT-systemen bij overheidsinstellingen uitloopt op een deceptie[1]. Ook buiten overheidsinstellingen om is dit een probleem aan het vormen voor organisaties. Waar systemen eind vorige eeuw zijn neergezet als eerste slag van digitaliseren zijn het juist deze systemen die onmisbaar worden voor een organisatie. De aanwezigheid van dergelijke legacy-systemen leidt veelal tot het mislukken van implementaties van hun vervangers. Wij accountants zien het vaak genoeg gebeuren dat trajecten keer op keer worden uitgesteld of de stekker definitief uit een project wordt getrokken. Vaak kijken wij op afstand toe bij dergelijke mislukte trajecten, maar dat is niet terecht. Onze positie is juist bijzonder geschikt om hierin een rol te vervullen.

Als geliefden aan elkaar verbonden

Hoewel we het niet altijd willen erkennen, is een van de kernpunten om een soepele accountantscontrole te kunnen draaien een klant die haar IT-systemen op orde heeft. Klanten moeten daarbij mee-digitaliseren om hun positie in de waardeketen te behouden. Tegelijkertijd moet de accountant de controle innoveren om relevant te blijven. Innovaties als data-analyses en process automation hebben echter wel de randvoorwaarde dat de data die nodig zijn wel beschikbaar zijn. Je kunt deze dans niet alleen opvoeren. Daarbij is het juist van belang dat de accountant en ondernemer met elkaar optrekken. Dus waarom gebeurt dat dan niet?

Een dialoog voer je niet alleen

De waarde die een accountant kan toevoegen aan dit soort implementaties ziet niet toe op de details rondom testen en bouwen, juist het tegenovergestelde. Ons beroep onderscheidt zich in het kunnen bieden van een helikopter-view. Waar een implementatie-specialist zich bewust focust op het implementatie-project, kunnen wij onze rol veel breder invullen door onze jarenlange ervaring te delen. Door inzichten die zijn opgedaan bij andere klanten waar een implementatie wel succesvol is verlopen, kunnen wij vroeg in het proces signalen dat iets fout gaat identificeren en delen. Zeker voor klanten in het MKB-segment kan dit een uitkomst bieden, wanneer geen budget beschikbaar is om dure consultants aan te stellen. Wij moeten dan durven meedenken.

Wij werken toch niet voor McKinsey?

Het nemen van een adviserende rol is niet onze eerste natuur als accountant; dat wordt vaak niet van ons verwacht. Zelfs als het wel verwacht wordt, komt al snel de vraag boven borrelen of dat onze onafhankelijkheid niet in het geding brengt. Zeker als het gaat om de implementatie van IT-systemen mag het duidelijk zijn dat wij de rol van een implementatie-specialist niet kunnen en niet moeten overnemen. Immers, ieder heeft zijn expertise. Tegelijkertijd kan niet ontkend worden dat onze unieke positie zich leent om mee te kunnen denken waar nodig. Als dit met gezond verstand gebeurt, hoeft dit niet te leiden tot een impasse over onafhankelijkheid.

IJsbergen op zee

Deze rol vervullen kan bijvoorbeeld door in het voorstadium van een implementatie al het gesprek te voeren met de ondernemer. Wat is het doel van de implementatie? Wordt daarbij wel een realistische planning aangehouden en welke ruimte is ingebouwd mochten dingen fout gaan? Dit klinkt mogelijk als een open deur maar voor een ondernemer die een dergelijk traject eens per decennium doormaakt, is het allesbehalve dat. Om hulp vragen is daarbij ook niet de eerste prioriteit, al was het maar om de te hoge factuur van de ICT-specialist niet nog hoger te maken. Daar ligt voor ons een kans om onze brede kennis en klantervaring in te zetten. Wij kunnen daarin als vuurtorenwachter het licht doen schijnen op een ijsberg voordat de Titanic zinkt, in plaats van achteraf concluderen dat de ijsberg vermeden had kunnen worden.

De accountant, een ware regelneef

Zeker gezien de actualiteit rondom het bestaansrecht van ons beroep is het kunnen optreden als sparring-partner iets waarin wij accountants nog stappen kunnen zetten. Een natuurlijke adviesfunctie moet een vast onderdeel vormen van onze dienstverlening, zeker als het gaat om de implementatie van IT-systemen. De onderlinge afhankelijkheid van de ondernemer en de accountant als het gaat om informatietechnologie valt niet te ontkennen. De innovatie van een accountantscontrole is immers zo sterk als de achterliggende data. Dat maakt het gebrek aan betrokkenheid van ons vak bij dergelijke vraagstukken alleen maar vreemder. Het draagt bij aan onze eigen ambitie om de volgende stap te kunnen zetten, innoveren omdat wij het willen, maar dat gaat niet vanzelf en niet zonder het gesprek aan te gaan. Dus grijp die rol, ga het gesprek aan, en voeg waarde toe aan de accountantscontrole.

[1] Zo werd in 2019 een ICT-project bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stilgelegd nadat het project reeds 6 miljoen euro had gekost. Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/08/06/minister-van-nieuwenhuizen-trekt-stekker-uit-mislukt-ict-project-a3969249

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.