De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Wouter van Leeuwen. Hij behaalde in 2020 de Master of Science in Controlling aan Nyenrode. Hij is Business Controller bij Vanderlande.

Business controllers met oogkleppen

Voor een organisatie is innovatie van groot belang. Hiermee kan er een concurrentievoordeel behaald worden of is het gemakkelijker om te anticiperen op veranderingen in de interne of externe omgeving. Denk bijvoorbeeld aan de huidige COVID-19 pandemie. Veel bedrijven waren genoodzaakt om hun verdienmodel aan te passen. Achterblijven op het gebied van innovatie betekent dat de continuïteit van een organisatie in het geding kan komen. Veranderingen aan bijvoorbeeld het verdienmodel worden vaak bedacht door de medewerkers, het belangrijkste kapitaal van een organisatie. Het is dan ook belangrijk dat je als organisatie een omgeving creëert die innovatie bevordert. Business Controllers kunnen de organisatie hierbij helpen. Zeker door de unieke positie die zij bekleden in de organisatie en de kennis waarover zij beschikken.

Betrokken ethisch werkklimaat

Voordat ik verder uitweid waarom de Business Controller hier aandacht aan moet besteden, is het goed om te weten wat voor omgeving ik precies bedoel. De omgeving die innovatie stimuleert is een betrokken ethisch werkklimaat. In zo’n omgeving is er aandacht voor het welzijn en de ontwikkeling van medewerkers, goede communicatie tussen medewerkers en organisatie, besluitvorming in gezamenlijk belang en psychologische veiligheid. Een betrokken ethisch werkklimaat verhoogt de autonome intrinsieke of duurzame motivatie van medewerkers, wat leidt tot betere prestaties, tevredenheid en productiviteit. Het lijkt mij duidelijk dat organisaties dit graag willen creëren. De tegenhanger van intrinsieke motivatie is excentrieke motivatie, maar als organisatie wil je voorkomen dat medewerkers alleen maar excentriek gemotiveerd zijn. Wanneer je elke week aan jouw kind vraagt om het gras te maaien tegen een vergoeding van 10 euro, zal hij of zij dat ongetwijfeld doen. Echter, als je na vier weken vraagt om de afwas te doen zonder vergoeding, zal het kind vragen wat hij of zij daarvoor krijgt. Dit is een typisch voorbeeld van extrinsieke motivatie. De motivatie komt niet van het kind zelf. Binnen een organisatie wil je daarom zo veel mogelijk intrinsiek gemotiveerde medewerkers, waarbij de motivatie dus gevoed wordt vanuit de medewerker zelf.

Rol Business Controller

Een Business Controller kan een belangrijke bijdrage leveren om dit klimaat en bijbehorende intrinsieke motivatie te stimuleren. Vaak zie je dat een Business Controller alleen maar bezig is met het analyseren van cijfers en dat ze ook alles in cijfers willen uitdrukken. Wanneer je vacatures ziet voor Business Controllers of als je als Business Controller zelf gaat nadenken over jouw precieze werkzaamheden, is er een aantal punten die je gelijk ziet of waaraan je meteen denkt:

• het verzorgen van financiële analyses,
• het opstellen, verzorgen en begeleiden van de budgettering, planning en control cyclus.
• het bewaken en optimaliseren van managementinformatie, KPI’s en dashboards.

Deze activiteiten kunnen voor controle en voor goede kortetermijnresultaten zorgen, maar vaak wordt het menselijke aspect vergeten. Er wordt niet gekeken naar de autonomie, betrokkenheid en de competenties van medewerkers zodat zij intrinsiek gemotiveerd zijn en het werk zo goed mogelijk uit kunnen voeren. Daarom is het zo belangrijk dat er hier meer aandacht aan wordt besteed en dat je als Business Controller hier een bijdrage aan kan leveren.

Bijdrage Business Controller

Als Business Controller heb je een unieke positie, doordat je vaak een sparringpartner of vertrouwenspersoon bent van een Business Unit manager of van bijvoorbeeld een directielid. Je staat dichtbij de organisatie en je kan daarom ook met een financiële achtergrond processen of organisatiestructuren veranderen om een betrokken ethisch werkklimaat te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan het decentraliseren van beslissingsbevoegdheden. Hiermee wordt er meer autonomie gegeven aan de medewerker. Het stimuleert een competitieve en innovatieve cultuur. Een ander voorbeeld is het focussen op een betrokken leiderschapsstijl. Wanneer medewerkers zich veilig voelen en de manager vertrouwen, zullen zij eerder geneigd zijn om initiatief te nemen. Door bijvoorbeeld kansen na te streven en probleemoplossend te werken. Ook dit kan dus leiden tot een betrokken ethisch werkklimaat. Een leiderschapsstijl die gericht is op doelstellingen, regelgebaseerde patronen en prestatiemaatstaven zal door de excentrieke motivatie leiden tot kortetermijnprestaties, maar niet tot een betrokken ethisch werkklimaat.

Naast deze twee voorbeelden zijn er nog talloze andere voorbeelden te benoemen, maar dat gaat er nu niet om. Het belangrijkste is om als Business Controller in te zien dat er veel voordelen behaald kunnen worden als je een juist werkklimaat creëert. Er zijn hiervoor ook geen dure consultants nodig. De kennis en mogelijkheden zijn vaak al beschikbaar binnen de organisatie. De drempel is dus laag en ik zou daarom ook alle Business Controllers willen adviseren om meer tijd te besteden aan de optimalisatie van het werkklimaat. Dit voegt veel meer waarde toe aan de organisatie dan het controleren en rapporteren van de maandelijkse cijfers.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.