De Brenda Westra Opinieprijs wordt jaarlijks door Nyenrode Business Universiteit en Stichting Future Finance uitgereikt en is gericht op vernieuwende, duidelijk opiniërende, vlot geschreven, voor het accountantsberoep en –onderwijs actuele opiniestukken. In oktober wordt deze prijs uitgereikt, vandaar dat de aankomende tijd The Accountables is omgetoverd tot Brenda’s Weken, waarbij gedurende deze weken elke dag een opinie van een van de genomineerde centraal staat. Vandaag de opinie van Andrea Moser. Zij behaalde in 2021 de Master Accountancy op Nyenrode en studeert nu in de Post-Master. Ze werkt bij KPMG.

De accountantsopleiding: het ondergeschoven kindje binnen de werkdruk-driehoek

De top van de ijsberg

“Jij hebt veel uren gemaakt de afgelopen weken, gaat het wel goed?” Dit is een vraag die ik persoonlijk erg dubbel vind. Werkdruk binnen de accountancy is een onderwerp waar steeds kritischer naar gekeken wordt, zowel in de wetenschap als in de praktijk. Dit is ook terug te zien in de vragen die op de werkvloer worden gesteld. Men houdt elkaar, op een goede manier, in de gaten. Maar wat bij mij vooral blijft knagen is het gedeelte in de vraagstelling over “veel uren”. Ik vind het namelijk opmerkelijk om te zien dat werkdruk nog te vaak alleen maar geassocieerd wordt met het aantal uur dat iemand werkt. Uiteraard kan het aantal uur wel effect hebben op de ervaring van werkdruk, maar we moeten voor eens en voor altijd met elkaar concluderen dat het ervaren van werkdruk een subjectief gegeven is. Hoe werkdruk ervaren wordt, kan vergeleken worden met een ijsberg: het aantal uren dat iemand heeft gemaakt is zichtbaar aan het wateroppervlakte, maar wat onder het wateroppervlakte zit, speelt een veel grotere rol. Hierbij valt onder andere te denken aan interactie met andere mensen, zowel privé als op de werkvloer, geen rust kunnen vinden in je hoofd en maar altijd door blijven piekeren en andere activiteiten waar je naast je werk nog mee te maken hebt. Wat er onder het wateroppervlakte speelt, verschilt per individu en is vaak ook niet goed zichtbaar. En juist dat maakt het kwantificeren en definiëren van werkdruk zo lastig. Toch zijn het wel onderwerpen die voor iedereen meespelen in de ervaring van werkdruk en is het nodig dat deze besproken worden.

De werkdruk-driehoek

In gesprekken met jonge accountants hoor ik dat bij hen onder het wateroppervlakte eigenlijk sprake is van een ‘werkdruk-driehoek’. Bij de totale ervaring spelen overkoepelend werk, privé en studie een grote rol. Waarbij werk en privé al redelijk worden aangepakt in het publieke debat, is gek genoeg de accountantsopleiding een ondergeschoven kind. Terwijl veel van de jonge accountants in Nederland hun (praktijk)opleiding combineren met werken. De doorlooptijd van de praktijkopleiding is bijvoorbeeld op dit moment gemiddeld 4,5 jaar. In de beginjaren speelt de opleiding dus een ontzettend belangrijke rol in de totale ervaring van de werkdruk. Ik hoor immers menig net RA-afgestudeerde vaak zeggen dat “er nu echt een last van de schouders is gevallen”. Geen weekenden studeren meer na een lange week werken, geen rapportages voor de praktijkopleiding die altijd even snel tussendoor geschreven moeten worden. Naar mijn mening moeten wij dan ook de studeerbaarheid van de accountantsopleiding met z’n allen niet onderschatten als het gaat over het thema werkdruk.

Less is more

Het is altijd al zo geweest dat de meerderheid van de medewerkers van accountantskantoren bezig is met de accountantsopleiding, wat voor begrip vanuit de werkgever en gelijkgestemden op de werkvloer zorgt. De afgelopen tijd lijkt er echter sprake te zijn van een tendens dat er steeds meer van de accountancystudenten gevraagd wordt in hun voorbereiding tot beginnend beroepsoefenaar. Dit komt voort uit het feit dat het onderwijs ook reageert op de veranderende visie van de maatschappij op de accountant. In de eindtermen is meer nadruk komen te liggen op onderwerpen zoals IT, fraude en soft skills. Universiteiten moeten hierop reageren en het voelt voor de studenten alsof onderwijsinstellingen de opleiding hiermee steeds verder volproppen, met soms een langere duur tot gevolg. In plaats van een overlading aan informatie en inhoud, moet focus komen op wat belangrijk is voor de accountant in de toekomst. Dit komt niet tot stand door alleen te kijken naar de onderwerpen die erbij moeten komen, maar ook kritisch te zijn op wat op dit moment in de opleiding al zit verwerkt.

Innoveer de praktijkopleiding

Naast de studeerbaarheid van de theoretische opleiding is ook een kritische blik op de huidige praktijkopleiding van belang. Is bijvoorbeeld de huidige vorm van toetsing van de praktijkkennis nog wel van deze tijd? Uiteraard blijven wij accountants (in opleiding) en zijn wij gewend om iets te documenteren. Maar het is de vraag of het bijhouden van een geheel dossier voor drie jaar daadwerkelijk de kennis en de ervaring die is opgedaan, op de juiste wijze toetst. De meeste studenten zien de huidige verslaglegging van het praktijkdossier als een last met voor henzelf weinig toegevoegde waarde. Dit komt ook door het feit dat – voornamelijk binnen de grotere accountantsorganisaties – reeds een gelijkvormige verslaggeving gevraagd wordt binnen het jaarlijkse beoordelingsproces. Naast bijvoorbeeld het combineren van zulke documenten om de documentatielast te verminderen, kan er gekeken worden naar de grootte van de rapportages en naar andere mogelijkheden van toetsing, zoals mondelinge tentamineringen gedurende de gehele praktijkopleiding, in plaats van alleen een mondeling aan het einde van de opleiding.

Je eigen scheidsrechter zijn

De accountantsopleiding is één van de overkoepelende onderwerpen die ter sprake komt als jonge accountants denken aan hun ervaringen van werkdruk. Jij als jonge accountant bent er uiteraard zelf bij. Je moet je eigen scheidsrechter zijn als het gaat om de ervaringen van werkdruk, jij weet immers het beste hoe je dit ervaart. Echter, het zal ook zeker helpen als de werkgever, de universiteiten en de praktijkopleiding ook hun bijdrage kunnen leveren en luisteren naar de ervaringen van de jonge accountants. Op die manier pakken we als gehele beroepsgroep samen de studeerbaarheid van de opleiding aan. Een stap in de goede richting voor de algehele ervaring van werkdruk binnen het accountantsberoep.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.