Bart-Jan Vlasveld
Opinie
De pechgeneratie
De accountancy is de pechsector van de Nederlandse samenleving. Accountants werken hard, vaak veel en onder hoge druk. En dat allemaal voor cliënten die ons soms liever zien gaan dan komen. We vinden met zijn allen dat we teveel gebukt gaan onder alle regeldruk maar ondertussen verdienen we er wel een goede boterham aan. Soms lijkt het alsof wij allemaal een soort van identiteitscrisis doormaken binnen onze loopbaan: we starten vol goede moed om die belangrijke bijdrage te leveren voor het maatschappelijk verkeer, maar we komen allemaal een keer op een punt dat we onszelf afvragen: voor wie doe ik dit eigenlijk?
En dat is een belangrijke vraag die we onszelf moeten blijven stellen. En die ons ook gesteld wordt door anderen. Door je familie, je gezin, je vrienden, bekenden op een verjaardag. Maar ook binnen de sector zelf. De ons inmiddels welbekende Kwartiermakers zijn in 2020 aangesteld voor het aanjagen van veranderingen in de accountancysector. Het einde van 2023 stond voor ons accountants dan ook niet alleen in teken van pepernoten, chocoladeletters en slecht rijmende gedichtjes; uit de welbekende juten zak kwam ook de slotrapportage van de Kwartiermakers. Dit bleek echter een minder fraaie verrassing te zijn dan wellicht gehoopt; de rapportage is een zure afdronk van de nogal tegenvallende ervaringen waar de Kwartiermakers mee te maken hebben gekregen.
Dus stel ik mijzelf de vraag; voor wie doe ik het eigenlijk? Voor mijzelf, die fantastische persoonlijke ontwikkeling, dynamische werkomgeving en dagen vol klantcontact, teamwork en het vieren van successen? Voor de klant, die ons vaak wel op prijs stelt, maar die ook vaak liever vooruit zou willen kijken in plaats van achteruit. Voor het maatschappelijk verkeer, waaronder dus ook al die mensen die ik al jaren probeer uit te leggen wat het nu precies is wat ik doe en dat heus niet alle accountants er een potje van maken.. en niet te vergeten alle stakeholders in dat maatschappelijk verkeer, die direct dan wel indirect te maken krijgen met de uitkomsten van ons werk.
Eigenlijk is het heel simpel; ik doe het voor hen allemaal, inclusief mijzelf. Ik kan niet ontkennen dat ik mij een beetje onderdeel van de pechgeneratie van accountants ben gaan voelen. Net onze opleiding afgerond, overrompeld door negatieve berichtgeving, torenhoge verwachtingen voor de toekomst zonder hiervoor te zijn opgeleid (ik kijk naar jou, ESG) en wanneer we achter ons kijken zien we dat onze opvolgers hun opleiding voortijdig afbreken of er geeneens meer aan willen beginnen.
Maar toch, we moeten echt niet vergeten; er zijn zoveel mooie dingen gebeurd de afgelopen jaren. Voor mij persoonlijk binnen de accountancy, maar ook voor de sector in zijn geheel. We zijn al lang niet meer de starre accountant die aan de andere kant van de tafel zit; wij proberen – binnen de kaders die daarvoor zijn ingesteld – mee te denken met onze cliënten. Omdat controleren niet alleen, of juist niet, bestaat uit het wijzen met een vingertje – maar om open communicatie, transparantie en wederzijds begrip en respect. Deze dingen staan een professioneel kritische houding, als je het goed aanpakt, niet in de weg maar versterken deze juist.
Die essentiële professioneel kritische houding. Ondanks de moeite om nog kritischer te zijn en alle veranderingen die we zien in de sector kunnen we helaas nog steeds niet rekenen op een voldoende. In het rapport van de Kwartiermakers komt naar voren dat we die regels en veranderingen in de sector te langzaam tot uitvoering brengen of zelfs helemaal niet kunnen bijbenen. Of zoals wordt geschreven en bijna op een tegeltje kan: “de sector is onvoldoende bereid tot verandering en doet veel te weinig om de problemen rond het beroep op te lossen”. Die kan je als starter mooi in je zak steken. Een pijnlijke conclusie voor de vele accountants die wel hun best doen om er wat van te maken. En daar schaar ik mijzelf en alle accountants die ik de afgelopen jaren heb leren kennen ook zeker onder.
Als ik naar de toekomst kijk, dan zie ik nog zoveel uitdagingen voor deze pechgeneratie. Volgens de Kwartiermakers hebben we de basis nog niet op orde. Toch wordt wel van ons verwacht om straks ook ESG-controles uit te gaan voeren en de accountancy ook op het gebied van de controle van niet-financiële informatie de toekomst in te helpen. Ook op dit vlak zullen opleidingen zich beter moeten gaan vormen en duurzaamheid volledig opnemen. Hoewel het aanpassen van opleidingen gemakkelijk twee jaar zou kunnen duren, mogen we als sector op dit vlak niet ook nog achter de feiten aan moeten lopen. Gelukkig zie ik om mij heen dat duurzaamheidsverslaggeving hot topic is onder accountants en veel cursussen gewijd worden aan dit onderwerp. Maar ook de mensen in de sector die zelf het initiatief nemen, ikzelf heb bijvoorbeeld mijn scriptie gewijd aan duurzaamheid. En met mij is er denk ik een hele nieuwe generatie aan jonge accountants die de intrinsieke motivatie heeft om mee te gaan met alle veranderingen die nodig zijn om ons beroep weer in het goede daglicht te zetten. Wat nou pechgeneratie, we gaan er gewoon tegenaan.
Bronnen
https://www.afm.nl/nl-nl/sector/actueel/2023/november/slotrapportage-kwartiermakers
https://fd.nl/bedrijfsleven/1497338/accountantsvoorman-douma-ik-zou-ook-wel-sneller-willen
Het rapport van de kwartiermakers is het zoveelste schandalige rapport in de reeks van de verbeteragenda audit. Het eerste rapport “In het publiek belang” gaat letterlijk uit van “wat anderen zeggen” . Het rapport van de CTA noemt een getal van 120 tuchtklachten per jaar terwijl er jaarlijks maar ca. 3 tot 5 tuchtklachten met betrekking tot de wettelijke controle van de jaarrekening worden ingediend. De door de AFM ingediende tuchtklachten laten alleen zien dat bij micro kantoren zonder enig publiek belang de kwaliteitsprocedures in individuele gevallen niet op orde zijn. Er is helemaal niets aan de hand. De fraude bij Imtech bedroeg naar ik meen 24 miljoen bij een omzet van 5,5 miljard. De fraude bij Steinhoff vond in andere werelddelen plaats. Bij Vestia deugde de jaarrekening niet maar het werkelijke probleem was dat in de hele sector een enorm onderpandtekort bestond wegens de dalende rente. De NBA is onvoldoende in de bres gesprongen voor accountants. Uiteindelijk heeft de rechter de AFM moeten terugfluiten. De hetze tegen accountants moet afgelopen zijn. Er hoeft niets beter.