Hoe overleef ik het slotexamen tot RA?

Het einde is in zicht, alles waarvoor je al die jaren hard hebt gewerkt is binnen handbereik… Nu alleen nog het laatste onderdeel wat jou zal brengen tot de RA titel: het geïntegreerd slotexamen. Waarschijnlijk heb je genoeg (horror) verhalen over dit mondelinge examen gehoord en wil je je hier goed op voorbereiden. Daarom vandaag een aantal tips om je gerust te stellen en je te helpen! Kleine disclaimer: dit lijstje is zeker niet alomvattend, maar het zijn punten die ik zelf heb meegekregen als tips of ervaren heb tijdens de voorbereiding die mij hebben geholpen. Zullen we beginnen?

Tip 1: Let op het aanmeldproces voor het slotexamen

Zorg ervoor dat je alles hebt afgerond voordat je je gaat aanmelden. Dit houdt in zowel jouw gehele portfolio in de elektrische leeromgeving als de theoretische opleiding met alle nodige gewaarmerkte stukken. Het is goed om te weten dat je je uiterlijk zes weken van tevoren moet aanmelden. Wees dus op tijd! Zorg ervoor dat je het slotexamen plant in een periode dat het voor jou het handigst is, voornamelijk wanneer het voor jou (qua werk) wat rustiger is. Zo weet je dat je je goed kan focussen op de voorbereiding.

Tip 2: Meld je aan voor de examentraining

De NBA biedt een examentraining aan voor het slotexamen. Ik vond het zelf persoonlijk erg nuttig om de training te volgen, omdat ik nog weinig voorbeelden had van mensen om mij heen die de nieuwe stijl hadden gedaan en ik hierdoor niet precies wist wat ik moest verwachten. De nieuwe stijl houdt in dat het eerste gedeelte van het examen – een presentatie over een dilemma – is veranderd naar een presentatie over een reflectie op jouw portfolio en jouw ontwikkeling. Los van deze verandering van de inhoud, is het überhaupt fijn om in het kort te weten wat jou te wachten staat. Ik vond het handig om de training in te plannen net voor de periode dat ik vrij zou zijn voor de voorbereiding, zodat ik dit zag als de “start” van de voorbereidingstijd. Zie hier de aanmeldlink voor de examentraining:  Aanmelden examentraining Praktijkopleiding RA/Assurance (nba.nl)

Tip 3: Neem voldoende vrij voordat je jouw mondelinge examen hebt

Zodra de datum van jouw slotexamen bekend is, plan dan gelijk voldoende tijd in voor de voorbereiding. Wat “voldoende” is, is naar mijn idee erg persoonlijk. Ikzelf heb bijvoorbeeld twee weken van tevoren vrij genomen. Voldoende vrij nemen helpt niet alleen om tijd te hebben om te studeren, maar ook om jezelf los te koppelen van werk en om gewoon even te kunnen ontspannen tussen het studeren door. Dit draagt naar mijn idee bij aan het creëren van ruimte in je hoofd.

Doe wat goed voelt voor jou, maar zorg er in ieder geval voor dat je niet de dag ervoor nog moet werken en met een gehaast gevoel het slotexamen in gaat. Gun jezelf ook de tijd ná het examen om bij te komen. Dus ga zeker niet werken in de middag als ’s ochtends het examen gepland staat. Wat de uitslag ook zal zijn, je hebt wel gewoon 1,5 uur gepresteerd en daar kan je echt wel vermoeid van worden. Ik was dat in ieder geval wel! Dus neem de tijd om daar dan ook lekker van bij te komen, of dat nou met champagne is of met een Ben & Jerry’s op de bank en je favoriete film.

Tip 4: Reflecteer op jezelf en jouw portfolio

Los van dat reflecteren belangrijker is geworden voor de inhoud van het mondeling, is het sowieso goed om achterover te gaan zitten en na te denken wat je allemaal hebt meegemaakt over de jaren heen. Waar liggen (nog steeds) jouw valkuilen, waar ben jij sterk in (geworden) en welke momenten hebben jou gemaakt tot de persoon die jij nu bent? Je kan zelfs aan je directe omgeving (familie, vrienden) vragen hoe ze jou vinden als persoon en hoe ze jou hebben zien ontwikkelen in de afgelopen jaren.

Daarnaast is het belangrijk om het portfolio weer opnieuw door te nemen, aangezien dat hetgeen is wat de examinatoren voor hun voorbereiding van jouw examen te zien krijgen. Probeer een rode draad (of meerdere) te vinden in jouw portfolio. Wellicht zijn er voorbeelden van dilemma’s die jij in het begin van jouw carrière heel anders aanpakte dan dat jij dat nu doet. Waardoor komt het dat je nu anders handelt? Dát is nou hetgeen waar je naar op zoek moet om te laten zien hoe je bent ontwikkeld als professional en als persoon. Maak jouw ontwikkeling concreet met persoonlijke voorbeelden.

En dan ligt in een mum van tijd de eerste versie van de presentatie klaar op basis van deze reflectie. Ga er niet vanuit dat de eerste versie meteen de finale versie moet zijn. Begin daarom ook op tijd met het maken van de presentatie en oefen die ook met mensen (zie tip 6!). Zorg ervoor dat er een goed verhaal ligt en jij ook al na hebt gedacht over eventuele antwoorden op mogelijke vragen. Dan is het daarna een kwestie van de laatste aanpassingen op jouw presentatie en you’re ready to go.

Tip 5: Maak je niet al te druk over de examinatoren

Eén van de eerste dingen die jij weet zodra de datum van het slotexamen bekend is gemaakt, is ook wie de examinatoren zullen zijn. Eerste actie: hun namen opzoeken op Google zodat jij erachter komt wie ze zijn en wat hun werkveld is. Daarnaast zal ook iedereen in jouw omgeving die weet dat het mondelinge examen gepland staat, hier naar vragen. Het is uiteraard goed om ook dit mee te nemen in de voorbereiding. Maar, staar je hier niet blind op. Schiet niet gelijk in de stress als jij ziet dat één van de examinatoren in een werkgroep voor belastingrecht zit bijvoorbeeld. Denk dan niet dat dan de vragen alleen maar zullen gaan over (latente) belastingen en ga niet de volledige voorbereiding omgooien om alleen hier nog op te focussen. Enerzijds worden examinatoren er steeds meer op gewezen om niet alleen hun eigen ‘paradepaardjes’ te toetsen tijdens het mondeling. Anderzijds weten zij sowieso 100 keer meer over dit onderwerp dan dat jij zelf weet en is de kans groot dat jij gaat vastlopen en jij jouw eigen kuil aan het graven bent. Niet doen dus. Gewoon weten wie het zijn en verder vertrouwen hebben in de algehele voorbereiding. En vergeet niet, het zijn ook maar gewoon mensen!

Tip 6: Oefenen, oefenen, oefenen (hardop en met anderen!!)

Het allerbelangrijkste tijdens de voorbereiding is oefenen. Hardop tegen jezelf, maar het liefst ook met andere mensen. Dit kunnen collega’s zijn die al registeraccountant zijn, studiegenoten of collega’s die ook aan het voorbereiden zijn voor het mondeling. Toen ik dit voor het eerst hoorde dacht ik alleen maar ‘wat moet ik dan hardop oefenen?’, ‘waar begin ik?’ en ‘hoe moet ik gaan oefenen?’. Ik ben erachter gekomen dat dit geen domme vragen zijn (ja, ik dacht eerst van wel) maar dat andere studenten hier ook mee worstelen.

Zoals in tip 4 al aangegeven dien je een presentatie voor te bereiden. Daarnaast zullen actuele thema’s (op dit moment bijvoorbeeld duurzaamheid en de uitgebreide controleverklaring) en jouw theoretische kennis getoetst worden. Denk niet dat je woord voor woord de HRA uit het hoofd moet kennen. Begin bijvoorbeeld eerst tijdens het lezen van het portfolio met jezelf afvragen welke onderwerpen of standaarden daar naar voren komen en zorg ervoor dat jij die goed beheerst. Aangezien tijdens het slotexamen deze onderwerpen getoetst zullen worden is het daarom handig om deze dus ook in de voorbereiding hardop te oefenen. Hierdoor wordt tijdens de voorbereiding al duidelijk op welke manier jij antwoord geeft, welke woorden jij hierbij gebruikt, hoe jij overkomt op een ander en welke vervolgvragen men kan gaan stellen op bepaalde antwoorden.

Wees niet bang om ervaren collega’s te vragen om met jou te oefenen. Voor hen is het maar een uurtje in hun agenda, voor jou heeft het ontzettend veel waarde. Oefen met de ene persoon bijvoorbeeld specifiek de presentatie, met de andere persoon willekeurige onderwerpen en met weer een ander het volledige mondelinge examen. Ikzelf heb in mijn twee weken voorbereiding wel met bijna 10 mensen geoefend en er voor gezorgd dat ik niet alleen met mensen oefende van mijn kantoor of mijn afdeling en niet van tevoren wist wat ze gingen vragen. Hierdoor had ik heel veel verschillende scenario’s meegemaakt. Deze oefensessies motiveerde mij ook om verder te studeren en erachter te komen welke onderwerpen ik nog niet goed beheerste.

Voor het hardop oefenen of het oefenen met medestudenten, kan er bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van “quizvragen”. Heel gemakkelijk gewoon op een papiertje een term opschrijven, eventueel met antwoord op de achterkant, en dan maar gewoon wat vertellen. Dit samen doen met iemand anders helpt ontzettend, omdat je leert hoe iemand anders antwoord geeft en wat diegene zijn/haar zienswijze op het onderwerp is. Een valkuil van samen studeren is wel dat jullie elkaar ook helemaal gek kunnen maken. Dus neem het ook soms even met een korreltje zout en zorg er voor dat je tijd hebt voor ontspanning.

Tip 7: Bekijk de filmpjes van Eric Mantelaers op YouTube

Het is handig als je onlangs nog Financial Auditing hebt gehad, voordat het mondelinge examen gepland staat. Dan zitten alle details nog (als het goed is) vers in het geheugen. Maar ook al is dit alweer een tijdje geleden, niet getreurd. Wat echt een gouden tip was voor mij: de filmpjes van Eric Mantelaers op YouTube! Deze filmpjes waren voor mij echt een uitkomst! Gewoon achter de laptop of wandelend buiten met oortjes in, heb ik ervoor gezorgd dat Eric weer een stuk aantal views erbij heeft gekregen. In een paar minuten legt hij in losse filmpjes alle Standaarden uit. Daarnaast heeft hij een aantal actualiteiten filmpjes over onderwerpen zoals de herziene Standaard 315, impact van Corona en de casus van Wirecard. Hier de link naar zijn kanaal: FutureProofFinancial with dr. Eric Mantelaers – YouTube You’re welcome!

Tip 8: Vorm je eigen mening!

Naast jouw portfolio, de presentatie en de (vaktechnische) onderwerpen zijn ook de actualiteiten binnen het accountantsberoep ook een onderdeel van het mondeling. Zorg er dan ook voor dat jij je goed inleest. Voorbeelden van bronnen die jij kan raadplegen tijdens de voorbereiding: het FD of accountant.nl, (samenvattingen van) de stukken van de CTA, MCA en NBA werkgroepen en NBA webinars op YouTube. Zeggen deze afkortingen je trouwens nog weinig, dan is het nog even doorstuderen voor je 😊. Daarnaast zijn bladen zoals PwC Spotlight ook erg handig voor specifieke onderwerpen, zoals fraude. Luister ook naar de mening van anderen over onderwerpen. Naast het lezen en het luisteren is het ook uiterst belangrijk om jouw eigen mening te vormen over de onderwerpen. Niet alleen over de actualiteiten, maar ook over de andere onderdelen tijdens het mondeling. Het is goed dat je je baseert op wat jij leest, maar wees daar ook kritisch op. De examinatoren verwachten dat ze een goede gesprekspartner tegenover zich hebben die weet waar hij/zij het over heeft. Neem dan ook tijdens de voorbereiding de tijd om eens uit het raam te staren en na te denken wat jij er van vindt. En oefen dit dan uiteindelijk ook weer hardop! Let’s start: wat vindt jij het belangrijkst om aan te pakken als jij de NBA voorzitter zou zijn op dit moment?

Tip 9: Gewoon jezelf zijn!

Je kan uren hebben voorbereid en alles tot in de puntjes weten. Maar last but not least wellicht de belangrijkste tip: wees gewoon jezelf tijdens het gesprek. Het is niet erg om zenuwachtig te zijn, het helpt zelfs om dit hardop uit te spreken aan het begin. Dan weten de examinatoren er vanaf (als ze dat niet al wisten) en zal er ook een last van jouw schouders vallen. De examinatoren zitten er niet met de instelling om jou te laten zakken en hebben gewoon zin in een goed gesprek. Dus heb vertrouwen in jezelf en in jouw kennis en ervaring en doe je ook niet anders voor dan dat jij bent. Je kunt het!

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.