53 MAATREGELEN TER VERBETERING VAN DE KWALITEIT VAN DE ACCOUNTANTSCONTROLE EN HET BEHOUD VAN JONGE ACCOUNTANTS IN HET BEROEP

Door de Vereniging van Accountancy Studenten

De vertrouwenspersoon van de maatschappij: een welbekend synoniem voor de accountant. Schandalen, partnerbeloningen en cultuur binnen de accountancy zijn bronnen voor veelvuldige media-aandacht. Het eens zo betrouwbare imago van de accountant heeft hierdoor een flinke deuk opgelopen. De NBA kwam in 2014 daarom met 53 maatregelen in hun stuk ‘In het publiek belang, ter verbetering van de kwaliteit en de onafhankelijkheid van de accountantscontrole’. Nu 4 jaar, 53 maatregelen en 108 pagina’s later zijn we ons als beroepsgroep nog steeds aan het afvragen hoe we het vertrouwen van de maatschappij terug kunnen winnen, de kwaliteit verder kunnen verhogen en gedreven mensen kunnen aantrekken en kunnen binnenhouden.

Onder deze mensen vallen ook al onze accountancystudenten en daar hebben wij de afgelopen tijd goed naar geluisterd. Het verloop in de accountancy is op dit moment extreem hoog. De jonge accountant (werkende accountancystudent, accountant in spé of accountant jonger dan 30 jaar) is niet langer gefascineerd door het beroep en het aantal dat nog partner wil worden binnen een kantoor is vaak maar op één hand te tellen.

Het is tijd om de gedachtes van jonge accountants over dit thema op papier te zetten en onze stem te laten horen. Het is tijd voor actie. Wij presenteren hierbij onze 53 maatregelen om bij te dragen aan de beantwoording van de grote vraag.

1. Partners en managers moeten zichtbaar aanwezig zijn tijdens de controle
Senior teamleden hebben vaak niet door wat hun aanwezigheid voor impact op jonge accountants heeft. Hun verhalen zorgen voor inspiratie, hun betrokkenheid geeft het gevoel dat je ertoe doet en hun aanwezigheid zorgt ervoor dat (klant)kennis overgedragen wordt. Dus hierbij een oproep naar partners en (senior) managers: we willen jullie vaker zien bij onze klanten!

2. Meer gehoor geven aan jonge accountants binnen het managementoverleg
Jonge accountants zijn de toekomst van de organisatie en daarom is hun mening erg belangrijk. Er zou meer inspraak moeten komen van (een afgevaardigde van) jonge accountants binnen managementoverleggen.

3. Meer aandacht voor werk-privé balans
De jonge accountant is niet langer geïnteresseerd in zoveel mogelijk werken en zoveel mogelijk geld verdienen. Wij vinden vrije tijd en aandacht voor persoonlijke ontwikkeling op een breed vlak net zo belangrijk en zijn niet langer bereid om 60 uur per week voor een bedrijf te werken. Kortom: verbetering van de werk-privé balans is nodig om jonge accountants te behouden.

4. Verplicht roulerend klantenpakket voor jonge accountants
Accountantskantoren en –organisaties hebben bijna allemaal een zeer divers klantenpakket. Genoeg keuze zou je denken. Wat echter vaak gebeurt in de praktijk is dat jonge accountants die net in dienst komen op een afdeling worden geplaatst en dat vervolgens hun planning snel wordt opgevuld met dezelfde soort klanten. Het is uiteraard goed dat een nieuwe collega direct aan de slag kan. Echter, als je eenmaal op een bepaalde afdeling zit, dan wordt het erg lastig gemaakt om buiten die afdeling een kijkje te nemen. Klanten van andere afdelingen binnen de audit in je portefeuille krijgen is al een strijd op zich, laat staan als je buiten de audit op een andere afdeling wilt kijken.

Deze silo-cultuur is verkeerd en zorgt voor ontevredenheid: wij kunnen ons zo niet breed oriënteren en ontwikkelen. Specialiseren in een bepaalde sector heeft zeker zijn voordelen, alleen moet dit worden gedaan in een later stadium. In eerste jaren binnen de audit zorgt een divers klantenpakket ervoor dat je juist van alles meekrijgt, veel leert en een brede basiskennis ontwikkelt. Dit helpt overigens ook enorm voor de studie. Op een later moment kan dan een betere keuze gemaakt worden in het soort klant dat de jonge accountant het meeste aanspreekt.

5. Klanten zijn ook mensen: laat ons investeren in klantrelaties
Komt het gevoel je bekend voor dat het net lijkt dat de klant blijer is dat wij weer weggaan met het controleteam dan dat we bij hen langskomen? Altijd maar die moeilijke vragen over hun dagelijkse werkzaamheden. Een kleine, maar essentiële gedachte die voor iedereen helder moet zijn: klanten zijn ook gewoon mensen. Dit wordt wel eens – naar ons idee te vaak – vergeten.

Accountants zijn over het algemeen personen die resultaat- en oplossingsgericht zijn, gedreven door tijdsdruk vanuit deadlines en budgetten. Naast alleen bezoekjes aan de klant om vragen te stellen en bestuursvergaderingen waarin de fouten die we hebben gevonden worden besproken, is het ook goed om te investeren in de klantrelatie. Maak eens een extra praatje en toon oprechte interesse. Dit maakt het werk voor beide partijen leuker en grote kans dat je ook nog eens meer voor elkaar krijgt!

6. Af van de checklisten-cultuur
Veel mensen verlaten de accountancy tegenwoordig omdat ze genoeg hebben van de checklisten-cultuur. Men heeft het gevoel checklist op checklist te moeten invullen – of zelfs checklisten in te moeten vullen om na te gaan of een bepaalde checklist is ingevuld – en niet meer na te denken en echt te auditen. Een gevolg van zoveel checklisten is ook dat (minder ervaren) teamleden de checklist zo invullen dat het bolletje wordt ingevuld dat niet zorgt voor een vervolgvraag. Hierdoor verdwijnt het kritische denkvermogen van een accountant.

Checklisten zijn onder andere verzonnen om inconsistenties uit de controle te halen en dat is goed. De hoeveelheid aan checklisten moet alleen omlaag en er moet goed nagedacht worden of een bepaalde checklist echt toegevoegde waarde levert aan de controle. Het is tijd om de checklisten-cultuur te verlaten en bijvoorbeeld meer te focussen op soft skills van accountants. Dit zal een gunstig effect geven op de samenwerking binnen teams, goede communicatie en klantrelaties.

7. Beoordeel op verricht werk en niet op het aantal gemaakte uren
Het is een feit dat in busy season harder gewerkt moet worden om deadlines te halen, wat soms leidt tot overwerken. Over het algemeen hebben de meeste jonge accountants ook geen 9 tot 5 mentaliteit en vinden wij het dus ook niet erg om wat meer te werken. Maar overwerken moet niet de norm worden. Busy season wordt steeds vaker gezien als busy year. Mensen vallen uit door burn outs en veel mensen hoor je over de hoge werkdruk die ze ervaren. Dit gaat de verkeerde kant op.

Eén van de manieren om hier verandering in te brengen is om iemand niet meer te beoordelen op het aantal gemaakte uren, maar alleen nog maar op het verrichte werk dat is geleverd. Schrap urentargets uit ons jaarplan. Het gaat toch immers om de kwaliteit en niet om de kwantiteit?

8. Stimuleer nevenactiviteiten
Wij vinden het belangrijk om naast het werk dat wij doen, ons ook in te zetten voor de maatschappij of voor onszelf (in de vorm van zelfontplooiing). Om jezelf verder te ontwikkelen is het heel leerzaam om nevenactiviteiten uit te voeren. Voor de tevredenheid van de werknemers en voor hun ontwikkeling is het daarom van belang dat werkgevers deze activiteiten meer gaan stimuleren. Wat je leert in zo’n nevenfunctie, kun je immers ook meenemen in het gewone werk tijdens de accountantscontroles.

9. Motiveer jonge accountants om hun mening te vormen
Op kantoren wordt veel gesproken over een open deuren-cultuur. Ondanks dat dit vaak het geval is, blijft er door de verschillende functies een hiërarchische structuur bestaan. Jonge accountants durven niet zo snel hun mond open te doen om hun mening te geven. Je hoort veel op de wandelgangen, helaas blijft het vaak ook bij de wandelgangen en wordt dit niet geventileerd naar de beroepsgroep.

Zorg dat jonge accountants hun mening kunnen vormen en deel kunnen nemen aan het maatschappelijk debat. Het is aan ervaren accountants om jonge accountants bij de discussie te betrekken en hun een kans geven om hun mening te vormen.

10. Meer tijd nemen en krijgen voor betere begeleiding
Tijdens de controle is het belangrijk dat jonge accountants voldoende training on the job krijgen. Dit geldt niet alleen voor de accountants die net in dienst zijn maar ook de collega’s die al wat langer rondlopen. Het geven van voldoende training is essentieel voor het waarborgen van de kwaliteit van de controle. Daarnaast behouden jonge accountants op die manier het plezier in hun werk.

11. Minder focus op toezichthouder, meer focus op de maatschappij
Tijdens de controle wordt nog te vaak de vraag gesteld: ‘Wat zou de AFM hier van vinden?’ In plaats van: ‘Wat zou de maatschappij hiervan vinden?’. Tijdens de controle toetsen wij aan de regels die wij onszelf hebben opgelegd, in het belang van de maatschappij. Het is relevant om deze blik ook mee te nemen tijdens de controle. Wij jonge accountants vinden deze blik belangrijker dan de blik van de toezichthouder.

53. Schep geen verwachtingen die je niet waar kunt maken
Waarom scheppen wij de verwachting naar de maatschappij dat wij, mensen, in één keer 53 verbeteringen kunnen doorvoeren? Laten wij ons eerst richten op de elf maatregelen die wij hierboven beschrijven, dan ziet het accountantsberoep er al een stuk rooskleuriger uit, óók voor jonge accountants.