Discriminatie en racisme. Een onderwerp dat al jaren op de agenda staat van ons platform en in deze tijd abrupt veel meer aandacht krijgt. Via deze weg wil ik mijn persoonlijke ervaringen en opinie delen inzake discriminatie, racisme en vooroordelen binnen de accountancysector en de maatschappij in Nederland. We hebben heel veel grote stappen gemaakt in de goede richting, maar we zijn er nog niet. Inmiddels heb ik in vier jaar tijd bij drie totaal verschillende accountantsorganisaties gewerkt, wat mij meer ruimte geeft om deze opinie niet direct te koppelen aan een organisatie of persoon. Deze opinie is om het algemene probleem aan te kaarten van vrouwen met een niet-westerse achtergrond in deze harde sector. Als Turkse Nederlander, geboren en getogen in Nederland, wil ik mijn ervaringen over dit onderwerp graag vanuit constructief oogpunt delen. 

Disclaimer: dit is maar een fractie van het hele probleem inzake racisme en discriminatie over de hele wereld. Er zijn andere minderheidsgroepen die hier vaker mee in aanraking komen dan ik. Gezien wij op dit platform artikelen en opinies plaatsen over het werkveld in de accountancy, zoom ik in op dat onderdeel vanuit mijn eigen ervaringen. Ik tackel niet het grotere probleem in onze maatschappij, maar wil hiermee bijdragen aan praktische bewustzijn binnen de accountancy. 

Op de middelbare school raakte ik geïnspireerd en was ik al zeker van mijn zaak; ik ga registeraccountant worden. In de tijd dat ik op zoek was naar een baan, was de arbeidsmarkt ruim. Ik kreeg maandenlang keer op keer een onpersoonlijke afwijzing. Ik paste niet binnen de teams of organisaties zonder dat een persoonlijk gesprek met mij werd aangegaan. Mijn droom als accountant viel bijna in duigen. Ik bleef mijn best doen door elke week een nieuwe sollicitatie de deur uit te sturen. Tot op de dag van vandaag wil ik niet geloven dat dit te wijten was aan mijn achtergrond. Mijn vriendenkring bleef vragen waarom kandidaten met een soortgelijk profiel en minder ‘exotische’ achternaam wel de banen voor het oprapen hadden. Waarom bleef dit voor mij lastig? Ik bleef ontkennen en geloven dat de aanhouder wint. 

Al minstens drie keer heb ik bewezen dat de kansen wel voor het grijpen zijn of gecreëerd kunnen worden, als je op de juiste plekken zoekt. De plekken waar de kansen niet beschikbaar zijn, zijn niet de plekken waar je gelukkig zou worden. “What’s for you won’t pass you by.” Drie werkgevers hebben in mij geloofd en doen dat nog steeds om wie ik ben. Dat staat zeker los van mijn niet-westerse achtergrond. Ik heb echter wel situaties meegemaakt waarbij mijn achtergrond een rol speelde. Ik neem jullie mee in het verloop van deze situaties om ook duidelijk te maken welke gevoelens daarmee gepaard gingen. Ik doe dat door een aantal goedbedoelde quotes aan te halen en mijn reactie hierop toe te lichten.

“Binnen onze organisatie is het belangrijk dat wij de maatschappij vertegenwoordigen.”

Een (informeel) diversiteitsbeleid is met goede intenties geadopteerd binnen grote en kleine organisaties, maar gaat dit niet het doel voorbij? Als accountants houden we van keiharde cijfers en normen en ook ik maak me hier soms schuldig aan (behalve tijdens het koken en bakken, dat gaat écht volledig op gevoel ;)). In hoeverre wordt discriminatie door het monitoren van deze cijfers het hoofd geboden? Een gedachte dat mij wellicht meer kwetst als hardwerkende professional, is dat ik een baan aangeboden krijg om de diversiteitscijfers op te krikken. Ik wil kansen grijpen die mij toekomen op basis van mijn kwaliteiten als auditor of als persoon, ongeacht mijn achtergrond. Begrijp mij niet verkeerd: ik kan uiteraard alleen mijn lof uitspreken voor firma’s die diversiteit aanmoedigen! Ik wil duidelijk maken dat het voor mij persoonlijk meer is dan een kengetal. Het gevoel, de cultuur en de mate waarin de maatschappij wordt vertegenwoordigd is niet uit te drukken in een verhoudingsgetal.

”Trots op hoe jij het doet en de stress onder controle houdt! Je draagt vast ook de zorgen thuis.” 

Deze opmerking is uiteraard bedoeld als compliment, maar ik kon de aard hiervan lastig plaatsen. Als ongehuwde begin twintiger heb ik uiteraard zoals iedereen verantwoordelijkheden in mijn privéleven, maar ik denk niet dat het buitengewoon anders is dan dat van mijn leeftijdsgenoten. Ik bedank vriendelijk voor het compliment en vraag of het verder toegelicht kan worden. Er wordt verwacht dat ik veel zorg draag thuis omdat andere meiden met een soortgelijke culturele achtergrond dat ook zouden doen. Deze verwachting wil ik noch bevestigen, noch ontkrachten, maar ik was wel verrast dat deze aanname werd gemaakt zonder directe persoonlijke kapstok hiervoor. 

”Jij bent best goed en stijgt boven mijn verwachtingen uit!”

Hoewel wij van keiharde cijfers houden als accountant, toetsen we ook al te graag de norm aan de werkelijkheid. Op moment dat deze uitspraak werd gedaan, steeg ik volgens deze persoon boven de norm uit. Ik denk dat ik op het niveau van mijn jaargenoten presteer, dus was wederom verrast met het compliment. Is de persoonlijke norm over mijn presteren van de persoon in kwestie wellicht te laag ingestoken? Als de norm keer op keer lager wordt gesteld, sta ik zonder een woord gewisseld te hebben al 2-0 achter. Persoonlijk krijg ik we een kick van mijzelf bewijzen, maar het is ook enorm energy-consuming. 

”Jij werkt veel te hard voor een vrouw.”

Deze uitspraak is niet op de werkvloer geplaatst, maar door een directe naaste met ook een niet-westerse achtergrond werkzaam in de accountancy. Naasten hebben soms verwondering voor de lifestyle die voor mij normaal is geworden. Ik volg het oude “NIVRA-traject” aan Nyenrode van pakweg 7 tot 8 jaar na de middelbare school. Tijdens dit traject werk ik fulltime bij een accountantsorganisatie en word ik opgeleid tot accountant. Mijn lifestyle past misschien niet helemaal in het oude plaatje van vrouwen met een niet-westerse achtergrond. Toch denk ik dat men vergeet dat vrouwen in voorgaande generaties ook harde werkers waren en dat nog steeds zijn. In de huidige maatschappij is er ruimte voor vrouwen om het op een andere manier in te vullen. Vrouwen kunnen en zijn minstens bereid om net zo hard te werken als mannen. Bovendien zijn er ook voldoende mannen (en vrouwen) die niet hun volledige potentie benutten, maar dat staat los van deze discussie. Het doet mij goed dat de top plek maakt voor hardwerkende vrouwen en mensen met een niet-westerse achtergrond. Vrouwen en mensen met een migratieachtergrond brengen verschillende kwaliteiten en inzichten met zich mee die de (audit)wereld ten goede kan komen.

Volgens onze gedrags- en beroepsregels moet je als accountant aan de vijf fundamentele beginselen voldoen. Een diversiteitsbeleid selecteert kandidaten op basis van hun achtergrond en niet hun kwaliteiten als accountant. We leven in eenentwintigste eeuw en sommige vooroordelen zijn naar mijn mening gedateerd. Discriminatie, racisme of misplaatste vooroordelen vinden hun aard niet in kwade bedoelingen, maar uit onwetendheid. Ik nodig je uit om het gesprek aan te gaan om eventuele vooroordelen recht te trekken. Ook vrouwen en mensen met een niet-westerse achtergrond werken hard in het maatschappelijke belang, maar het keer op keer jezelf moeten bewijzen slokt veel energie. 

Leiders zoeken graag volgers en een rechterhand waar ze zich mee kunnen identificeren. Hierdoor zijn en blijven veel witte mannen aan de top. Ik daag leiders uit om op zoek te gaan naar opvolgers en compagnons die jullie aanvullen op basis van hun kwaliteiten. Kandidaten die andere inzichten hebben en de discussies hierover durven aan te gaan zijn een verrijking. Op deze manier, en alleen zo, worden de juiste overwegingen gemaakt vanuit diverse invalshoeken. Met deze opinie wil ik bewustzijn creëren voor het probleem. Ik begrijp dat dit niet een handreiking is om het probleem ook meteen op te lossen, maar ik hoop dat dit de dialoog erover losmaakt. Ook hoop ik dat al onze kinderen en kleinkinderen in een maatschappij kunnen leven waarin ze zich niet extra hoeven te bewijzen om gezien te worden. Dat wij de mensen herkennen op basis van hun persoonlijkheden, inzichten en kwaliteiten. Niet op basis van hun huidskleur, achternaam, religie, seksuele geaardheid en/of geslacht.

Voor het plaatsen van reacties, hou graag rekening met onze spelregels.