In de zomer voeren wij vaak controles uit van het mkb die de controle over het algemeen niet van groot belang vinden. Verschijnselen die hier vaak aan verwant zijn, zijn een gebrekkige aanlevering van informatie, lange doorlooptijden, niet-goedkeurende verklaringen en beperkte communicatie met de klant waarbij de communicatie ook nog eens voornamelijk wordt beperkt tot de communicatie tussen de partner en de klant. Los van de vraag of dit wenselijk is, is dit een goed voorbeeld waarbij de partner in hoge mate betrokken is bij de controle.

De laatste tijd is de partnerbetrokkenheid regelmatig in het nieuws geweest, met name in het kader van de MCA- en CTA-rapporten. De strekking van deze rapporten ten aanzien van partnerbetrokkenheid is dat partnerbetrokkenheid een positieve invloed heeft op controlekwaliteit, hoewel ook een kanttekening wordt gemaakt over het huidige partnermodel. In dit artikel wil ik verder ingaan op de rol van de partner in relatie tot de controlekwaliteit.

Het huidige partnermodel

Allereerst is het belangrijk om scheiding aan te brengen tussen de begrippen partner en tekenend accountant. In de controlesector is een tekenend accountant niet altijd een partner, maar een partner bijna altijd wel een tekenend accountant. De partner is naast tekenend accountant ook mede-eigenaar van het accountantskantoor; het zogenoemde partnermodel. Gezien de mogelijke ongewenste prikkels dat dit model met zich mee kan brengen, is dit model ook diverse keren onderzocht en is het corporate model vaak aangedragen als een mogelijke oplossing. Voordat echter wordt ingegaan op de mogelijke oplossingen, wil ik eerst stilstaan bij de rol van de partner.

De rol van de partner

In de tabel hieronder is voor elk type teamlid in kaart gebracht wat de positie in de organisatie, de mogelijke bedreiging van de beginselen en de invloed op controlekwaliteit is. Onder ‘beginselen’ versta ik de fundamentele beginselen vanuit de VGBA en daarnaast de onafhankelijkheid zoals opgenomen in de ViO. De bedreiging van de beginselen zal bij de partner het hoogst zijn, met name vanuit economische prikkels, maar anderzijds ook vanuit bijvoorbeeld het klantcontact. Bij ‘invloed op controlekwaliteit’ kunnen diverse zaken worden verstaan, maar de belangrijkste zijn partnerbetrokkenheid (uren) en kennis (klant specifieke kennis, maar ook branche en taak specifieke kennis). Kortom, hier gaat het over het feit dat de partner/ tekenend accountant de controleverklaring tekent en de belangrijkste beslissingen neemt.

De negatieve effecten van het partnermodel

In bovenstaande tabel kan je zien dat de partner de grootste invloed op controlekwaliteit heeft, maar anderzijds ook de grootste kans op bedreiging van de beginselen. Daarnaast staat de partner ook het hoogst in de hiërarchie. Wanneer de partner dus een onjuiste beslissing neemt, bewust dan wel onbewust, heeft dit grote invloed op de controlekwaliteit, mede ook doordat de beslissing invloed heeft op beslissingen en werkzaamheden van teamleden die lager in de hiërarchie staan. Deze situatie is onwenselijk en het is dan ook niet vreemd dat over deze situatie diverse rapporten zijn verschenen inclusief mogelijke oplossingsrichtingen.

Wat nu?

Een vaak aangedragen oplossing is het zogenoemde corporate model. In het kort houdt dit in dat zeggenschap en eigendom meer gescheiden worden. Bij deze oplossing is het echter niet direct helder welke opties er zijn, hoe dit dan moet worden vormgegeven en welke voor- en nadelen deze opties dan hebben. Naar mijn mening heb je binnen het corporate model een aantal opties:

• Tekenend accountants mogen wel aandeelhouder (partner) worden, maar mogen niet in het bestuur zitten;
• Tekenend accountants mogen zowel aandeelhouder als bestuurder zijn, maar er moet sprake zijn van een toezichthoudend orgaan;
• Tekenend accountants mogen wel in het bestuur zitten, maar geen aandeelhouder (partner) zijn;
• Tekenend accountants mogen zowel niet in het bestuur zitten als aandeelhouder zijn (eventueel in combinatie met wel of geen toezichthoudend orgaan).

Naast het corporate model heb je de optie om extra waarborgen in het huidige partner model toe te voegen, zoals het aanpassen van de beloningsstructuur van partners, het laten ondertekenen van de controleverklaring door een tweede accountant en het standaard uitvoeren van een kwaliteitsbeoordeling op elke wettelijke controle.

Persoonlijk heb ik nog niet direct een voorkeur voor een bepaalde optie, mede ook omdat deze opties nog niet goed onderzocht en uitgewerkt zijn. Ik roep daarom de relevante instanties op om deze opties verder te onderzoeken. Dat er iets moet veranderen, lijkt mij helder. Dat er iets gaat veranderen, is waarschijnlijk. Maar het hoe en wat is vooralsnog onzeker. Helder lijkt mij dat de positieve effecten van partnerbetrokkenheid in stand moeten blijven en dat de negatieve effecten van partnerbetrokkenheid geminimaliseerd moeten worden.

Bronnen

Autoriteit Financiële markten (AFM). (2018). Kwetsbaarheden in de structuur van de accountancysector.

Commissie toekomst accountancysector. (2020). Vertrouwen op controle.

Monitoring Commissie Accountancy. (2020). Spiegel voor de accountancysector.

Stuurgroep Publiek Belang. (2017). Structuurmodellen accountancy.