Weer een mail over een te volgen cursus… Dit keer gaat het over de rol van IT in audit innovatie. Dat lijkt me interessant, maar ik heb het al zo druk… Is het zinvol? Moet ik er wel heen gaan? Kan ik mijn tijd niet beter besteden? Daar denk ik nog even over na…

Op 9 mei 2018 is op accountant.nl een opinie gepubliceerd van Marianne van der Zijde over ‘Prestatiedruk’ waarin onder andere wordt beschreven dat de prestatiedruk binnen de accountancysector leidt tot een te hoge werkdruk. Deze bevinding wordt kort daarna onderschreven door de resultaten uit het onderzoek naar ‘opvattingen over het accountantsberoep’ van Bas Herrijgers van NBA Young Profs en Marlies de Vries van Nyenrode Business Universiteit.

Naast alle persoonlijke problemen die door te hoge werkdruk kunnen ontstaan, is een te hoge werkdruk ook slecht voor de kwaliteit van de werkzaamheden, zoals staat beschreven in het artikel ‘Werkdruk jonge accountants bedreigend voor kwaliteit’ dat op 16 mei 2018 is gepubliceerd op accountant.nl.

Deze artikelen en onderzoeksresultaten signaleren een belangrijk probleem waar ik, als jonge accountant, ook last van ondervind. Alhoewel ik blij ben met de aandacht voor dit onderwerp, ben ik het niet eens met enkele reacties op deze resultaten en met zogenaamde oplossingen van dit werkdrukprobleem. Daarom wil ik graag een alternatief aandragen, en young professionals in de accountancy oproepen om zelf in actie te komen. Investeer tijd in het leren van nieuwe innovatieve audittechnieken en de inzet van IT daarbij. Een tijdsinvestering die zich in de toekomst terug zal betalen in tijd.

Voor sommige accountantskantoren zijn deze onderzoeksresultaten een recruitment trigger (‘Kom naar ons als je een lagere werkdruk wilt’), en voor sommige medewerkers een reden om betere arbeidsvoorwaarden te vragen (‘Het is zo zwaar, maar voor meer geld blijf ik’). Beide reacties dragen mijns inziens niet bij aan het oplossen van het probleem, dan wel aan het verbeteren van het accountantsberoep, omdat de oorzaak van het probleem er niet mee wordt aangepakt.

De oorzaken van de hoge werkdruk zijn namelijk capaciteitsproblemen en te krappe planningen, aldus het onderzoek van de NBA Young Profs en Nyenrode, en deze factoren worden niet opgelost met het schuiven van (jonge) accountants tussen accountantskantoren of met hogere beloningen. Welwillend om deze capaciteits- en planningsproblemen toch te verminderen, schakelen accountantskantoren ZZP’ers in en laten ze buitenlandse collega’s invliegen. Deze initiatieven zijn op korte termijn behulpzaam doordat ze direct effect hebben en worden daardoor toegejuicht. In de toekomst verandert er alleen niets mee, waardoor deze initiatieven niet bijdragen aan een constructieve oplossing van het probleem. Ik zie het om mij heen gebeuren. Sterker nog, ik profiteer zelf ook van deze “oplossingen” en betrap mezelf er soms op te kiezen voor ‘getting the job done’ in plaats van investeren in de toekomst.

Het probleem is eigenlijk terug te brengen naar een eenvoudige basis: enerzijds zijn er te weinig werknemers en anderzijds is er te veel werk. De genoemde kortetermijnoplossingen focussen maar op één aspect van het probleem, namelijk het gebrek aan handjes om het werk uit te voeren. De andere kant van het probleem vind ik net zo interessant, namelijk de hoeveelheid werk die deze handjes moeten verzetten.

Waar het voor jonge accountants lastig is om het personeelstekort op te lossen, kunnen zij op hun opdrachten wel degelijk een rol spelen in het verminderen van de hoeveelheid werk. Een oplossing ligt in het innoveren en verbeteren van de werkwijze. Nog altijd gaat veel tijd in de audit verloren aan repeterende werkzaamheden en grote steekproeven, die door de angst op een interne of (nog erger) externe review alleen maar omvangrijker worden.

Ik ben van mening dat de audit slimmer kan worden ingericht, en dat de rol van IT daarbij nog altijd teveel onderbelicht is. IT-toepassingen kunnen een belangrijke rol spelen in het verminderen van tijdsintensieve werkzaamheden. Goede voorbeelden hiervan zijn het inzetten van data-analyse, het toepassen van process mining of het gebruik maken van robotisering van werkzaamheden. Een vergroting van onze kennis over de mogelijkheden van IT-toepassingen in de audit is daarvoor nodig.

Toch wordt er (te) weinig tijd besteed aan goede opleiding. Uit het eerdergenoemde onderzoek van de NBA Young Profs en Nyenrode blijkt namelijk ook dat young professionals structureel te weinig tijd besteden aan opleidingen. En dat begrijp ik. Waarom zou je tijd investeren in training en cursussen, als je die tijd ook kunt gebruiken om weer een paar extra vinken te zetten? Het antwoord op die vraag is dat het niet alleen gaat om de hoeveelheid werktijd, maar ook over de invulling van die werktijd. Door nu tijd te investeren in cursussen over slimmer auditen en toepassing van IT daarbij, kun je straks je werktijd verminderen dan wel zinvoller besteden.

De tijdsdruk in de accountancy werkt als een vicieuze cirkel. Mijn oproep is om deze cirkel te doorbreken. Investeer tijd om tijd te winnen. Als meer accountants tijd investeren om nieuwe audittechnieken te leren, met name door gebruik te maken van IT-toepassingen, dan kan daarmee de hoeveelheid mensenwerk worden verminderd. Hiermee kan een bijdrage worden geleverd aan een oplossing voor het probleem van te hoge werkdruk in de accountancy. Verandering begint bij jezelf.

De keuze om wel of niet naar die cursus te gaan is nu aan jou…

Linda Stasse dingt met deze opinie mee naar de eerste Brenda Westra Opinieprijs. Deze wordt op 5 oktober uitgereikt.