Beursgenoteerde bedrijven mogen in Nederland enkel gecontroleerd worden door accountantsorganisaties met een zogenoemde OOB-vergunning. Op dit moment zijn er in Nederland slechts zes accountantsorganisaties die deze vergunning bezitten. Met zo’n OOB-vergunning vergroot je de vijver aan klanten die je als accountantsorganisatie mag controleren. Het belangrijkste en toonaangevende deel van deze vijver bestaat uit de grote vissen, ofwel de bedrijven die onderdeel uitmaken van de AEX. Maar hoe is de verhouding van deze ‘grote vissen’ onder de zes kantoren? In dit artikel nemen we een duik in de controle van de AEX.

Wat is de AEX?

Allereerst is het de vraag wat de AEX nou precies is. Beleggingsplatform DEGIRO legt dit als volgt uit: “De AEX is een index die onder de beurs Euronext Amsterdam valt. AEX staat dan ook voor Amsterdam Exchange Index. Deze index wordt ook wel de ‘large cap’ genoemd en bestaat uit de 25 grootste en meeste verhandelde beursgenoteerde bedrijven aan de Euronext Amsterdam. Andere indexen op Euronext Amsterdam zijn de AMX (mid cap) en de ASCX (small cap). Daarnaast noteren er nog vele aandelen op Euronext Amsterdam die geen onderdeel zijn van één van deze drie indexen. Enkele bedrijven die zich in de AEX bevinden zijn; Ahold, ASML, Heineken, Philips, Shell en Unilever.”

Controlerend accountant per AEX-notering

Hierna volgt een overzicht van de controlerend accountants per AEX-notering. Wat opvalt is dat alle 25 grootste accountantsorganisaties hun controle hebben belegd bij een Big Four-kantoor. BDO en Mazars hebben het nakijken en dienen zich te focussen op de andere voordelen die een OOB-vergunning met zich meebrengt.

Een gezonde balans?

De vraag is vervolgens of er sprake is van een gezonde balans. Immers, van alle OOB-vergunningen hebben de Big Four-kantoren het voor het zeggen. En zelfs daarbinnen valt op dat EY en KPMG tezamen de meerderheid van de AEX-noteringen op zich neemt. Is er dan nog wel sprake van een gezonde balans? Helemaal als je je bedenkt dat deze bedrijven verplicht zijn hun advies bij een ander kantoor onder te brengen. Met een verplichte kantoorroulatie elke 10 jaar betekent dit dus dat een bedrijf bij een roulatie slechts beperkte keuze heeft. Stel dat je als bedrijf op dit moment de controle uit laat voeren door EY en het advies onder hebt gebracht bij Deloitte, dan heb je bij de verplichte roulatie in feite enkel de keuze uit PwC en KPMG. Is dat wat we noemen gezonde concurrentie?

Bovenstaande tabellen geven stof tot nadenken. Zijn de eisen aan de OOB-vergunning te streng? Is de huidige vorm van kantoorroulatie nog gepast? Hebben kantoren, zoals Mazars en BDO, hun focus misschien niet bij deze bedrijven liggen? Durven de AEX-bedrijven misschien niet met deze twee kantoren in zee te stappen? Kan het risico op vertrouwelijkheid op deze manier nog wel voldoende de das om worden gedaan? Of leidt juist de huidige balans tot betere controlekwaliteit? Het zijn vragen die, hoe de beslissing ook valt, al decennia worden gesteld en ook de komende decennia menig beleidsvormers bezig blijft houden.